Royalty, Lisans Faturalarının Gümrük Mevzuatı ve Katma Değer Vergisi Uygulaması Bakımından Değerlendirilmesi

Ayça Çakır

I. Giriş

Royalty ve lisans ücreti, ithal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili olarak patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan ödemeleri ifade etmektedir.

Son dönemlerde, gerek gümrük gerek de vergi mevzuatımızda düzenlenen bazı hususların çok net olmaması nedeniyle kavram karışıklıkları ortaya çıkmakta ve bunun doğal bir sonucu olarak da fazla ya da eksik alınan vergiler gündeme gelmektedir.

Bu yazıda royalty ve lisans ödemelerinin gümrük ve vergi mevzuatı açısından incelenmesi amaçlanmıştır.

II. Gümrük Mevzuatı Kapsamında Royalty Lisans Bedellerinin Gümrük Kıymetine Dâhil Edilmesi

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 27. maddesinin birinci fıkrasında, ithal eşyasının gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına, kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu gereği, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan royalty ve lisans ücretlerinin ilave edileceğine hükmedilmiştir.

Buna göre, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dâhil edilmemiş royalty veya lisans ücretleri gümrük kıymetine dâhil edilmesi gerekmektedir.

Gümrük kıymetine eklenecek royalty veya lisans ücretinin;

Kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olması,
Kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olarak yapılması,gerekmektedir. Bu şartların her ikisini bir arada taşıyan royalty veya lisans ücretinin ithal edilen eşyanın gümrük kıymetine eklenmesi gerekmektedir.
Aksine bir delil olmadıkça royalty veya lisans ücreti,
İthal edilen eşyanın fiyatı, miktarı veya tutarına bağlı olarak belirleniyorsa,
Aynı durumda ithal edilip satılan eşyanın yeniden satışına bağlı olarak hesaplanıyorsa,
İthal edildikten sonra sulandırma, ambalajlama veya montaj gibi küçük işlem gören eşyada işlem sonrası elde edilen ürüne bağlı olarak hesaplanıyorsa,

İthal edilen eşya ile ilgilidir.

Gümrük kıymetine dahil olmuş bulunan royalty ve lisans bedelleri, gümrük vergisi, ithalde alınan katma değer vergisi, ithalde alınan özel tüketim vergisi ve ithalde alınan diğer vergilerin matrahına eklenmiş olacaktır.

İthal anında belli olacak royalty ve lisans ücretleri;

İthal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilmesi gereken royalty veya lisans ücretinin tutarı ithal anında belirli olması durumunda, söz konusu ücret ithal anında gümrük kıymetine dahil edilerek beyan edilecektir.

İthalattan sonra belli olacak royalty ve lisans ücretleri;

İthal eşyasının gümrük kıymetine dâhil edilmesi gereken, ancak tutarı ithalattan sonra belli olacak royalty ve lisans ücretleri ile ilgili olarak Gümrük Yönetmeliği’nin “İstisnai Kıymetle Beyan” başlıklı 53. maddesi çerçevesinde, Gümrük kıymetine ilave edilmesi gereken, ancak ihracatçı ve ithalatçı arasındaki sözleşme gereği söz konusu kıymet unsurları gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli olacak eşya için istisnai kıymetle beyanda bulunulabilecektir.

Bu durumda yükümlülerin anılan kıymet unsurlarının mevcudiyetini gösteren sözleşmelerin örneği ve onaylı çevirisini gümrük idarelerine sunmaları gerekmektedir.

III. Royalty Lisans Bedellerine İlişkin Katma Değer Vergisinin Beyanında Yaşanan Tereddütler

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesine göre işlemler Türkiye'de yapıldıkları takdirde vergiye tabi tutulabilecektir. Aynı Kanunun 6/b maddesine göre, Türkiye'de yapılan veya faydalanılan hizmetler Türkiye'de ifa edilmiş sayılacaktır. Yurt dışındaki firmalara yaptırılan hizmetlerden bu kapsama girenlerin vergiye tabi olacağı açıktır. Bu gibi hizmet ifalarında mükellef esas olarak yurt dışındaki firma olmakla birlikte, firmanın Türkiye'de ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmaması halinde vergi, sözü edilen Kanunun 9 uncu maddesi gereğince hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından bağlı bulunulan vergi dairesine sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir.

Yurt dışından ithal edilen mallar dolayısıyla yurt dışındaki kurumlara, royalty, lisans gibi adlar altında yapılan ödemelerin katma değer vergisine tabi olduğu tartışmasız olmakla birlikte, alıcı ve satıcı arasında yapılan sözleşmelere göre ithalat sırasında belli olmayan royalty bedelinin akıbeti ile ilgili tereddütler yaşanmaktadır.

İthal edilen mala ilişkin vergilerin matrahında oluşacak değişiklik, royalty bedelinin tahakkuk tarihinde mal ithalatına bağlı yeni bir gümrük yükümlülüğü doğurmaktadır. Bununla birlikte royalty dolayısıyla doğan katma değer vergisi beyanı ve ödemesinin 2 No.lu KDV Beyannamesi ile Vergi Dairesi’ne mi yoksa ithalatın yapıldığı Gümrük İdaresi’ne mi yapılacağı konusunda sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Bu sorunun ana kaynağını Gümrük İdaresi ile Vergi İdaresi arasındaki yaklaşım farklılığı oluşturmaktadır. Gümrük İdaresi gümrük kıymetine konu olan bir unsurun gümrük idaresi tarafından tahsil edilmesi gerektiğini ifade ederken, Vergi İdaresi ise royalty ödemelerinin bir gayri maddi hak olarak vergi dairesine ödenmesi gerektiğini belirtmektedir. Temel olarak bu yaklaşım farklılığı gümrük vergisi, özel tüketim vergisi ve gelir vergisi stopajı gibi konularda yaşanmamakla birlikte, asıl sorun gümrük kıymetine eklenmesi gereken bir royalty ödemesine ilişkin KDV ile ilgili ortaya çıkmaktadır. Çünkü aynı ödeme için iki ayrı yere KDV ödenmesi durumu ortaya çıkmaktadır.

Konuya ilişkin 28.06.2014 Tarih 2 Seri Numaralı Gümrük Genel Tebliği (Gümrük Kıymeti) yayınlanarak royalty ödemelerine ilişkin gümrük idaresinin yaklaşımına yer verilmiştir. Bu yaklaşıma göre, royalty ödemelerine ilişkin KDV, 2 No.lu KDV beyannamesi ile vergi dairesine ödenmiş ise gümrük idaresi ikinci kez KDV talep etmemektedir. Ancak her ne kadar ikinci kez KDV talep etmese de gümrük idaresine ödenmesi gereken KDV’nin vergi dairesine ödendiği gerekçesi ile her bir gümrük beyanı için 4458 sayılı Gümrük Kanunu kapsamında usulsüzlük cezası (2016 yılı için 89 TL) tatbik edilmektedir. Bu durum ithalat işlemleri yoğun olan şirketlerde ciddi bir maliyet kalemi yaratmaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı yayımlanmış olduğu 17.02.2016 tarihli B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.1-13147 sayılı muktezada, bir royalty bedeline ilişkin KDV'nin gümrük idaresine ödenmesi (beyan edilmesi) halinde, 2 No.lu KDV beyannamesi ile sorumluluk kapsamında beyan edilecek tutarın, gümrük idaresine beyan edilerek ödenen tutar düşüldükten sonra kalan tutar olacağını belirtmiştir.

“Sayı:  39044742-KDV.1-13147

Tarih:   17.02.2016

Konu:   İthal ve yerli girdiler kullanılarak yapılan üretim neticesinde elde edilen ürünün satış bedeli üzerinden yapılan royalty ödemelerinin vergilendirilmesi hk.

"İlgide kayıtlı özelge talep formunda, ithal ve yerli girdiler temin edilmek suretiyle yapmış olduğunuz üretim neticesinde elde edilen ürünün satış bedeli üzerinden firmanızca yurt dışında mukim firmaya royalty (gayri maddi hak) ödemesi yapıldığı, ithalata konu girdilerin gümrük vergisi ve ÖTV ye tabi olmamakla birlikte KDV ye tabi olduğu, yapılan royalty ödemelerinin %18 oranında KDV ye tabi olduğu, yapmış olduğunuz royalty ödemelerinin ithal girdilere isabet eden payı hesaplanarak ilgili tutarın gümrük mevzuatı hükümleri kapsamında vergilendirildiği belirtilerek, 2 No.lu KDV beyannamesi aracılığıyla yapılacak beyanda; royalty ödemelerinin yerli girdilere isabet eden payına ilave olarak ithal girdilere isabet eden ve gümrük idaresine beyan edilen payın da yer almasının gerekip gerekmediği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.

…. Buna göre, firmanızca satılan markalı ürünlerden kaynaklanan ve yurt dışında mukim firmaya ödenen royalty bedeli, KDV Kanununun 1/1 inci maddesine göre vergiye tabi olduğundan söz konusu bedel üzerinden hesaplanacak verginin 2 no.lu KDV beyannamesi ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan firmanızca, yurtdışındaki marka hakkı sahibi firmaya ait girdilerin ithali sırasında girdinin bedeline ek olarak ayrıca bir royalty bedelinin gümrük idaresine ödenmesi halinde, 2 no.lu KDV beyannamesi ile sorumluluk kapsamında beyan edilecek tutar, gümrük idaresine beyan edilerek ödenen tutar düşüldükten sonra kalan tutar olacaktır.”

IV. Sonuç

Genel itibariyle royalty faturaları vergi matrahını önemli ölçüde etkileyen yüksek tutarlara sahip olmaları nedeniyle Maliye Bakanlığı’nın öncelikli inceleme konuları arasındadır.

Yer verilen açıklamalar kapsamında royalty bedellerinin gümrük kıymetine ilave edilmesi yerinde bir uygulama olmakla birlikte, bu bedeller üzerinden gerek sorumlu sıfatıyla, gerekse de gümrüğe ek beyanla mükerrer KDV ödenmesi firmaları büyük sıkıntıya sormaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 17.02.2016 tarihli B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.1-13147 sayılı mukteza ile gümrük idaresine ödenen KDV tutarlarının vergi dairesi tarafından da dikkate alınarak mükerrer KDV ödemenin önüne geçilmesinin hedeflendiği anlaşılmaktadır.

İki resmi kurum arasında süregelen görüş farklılığı nedeniyle, mükellefleri doğrudan ilgilendiren bu hususun özelge ve sirkülerlerle çözümü yerine, tüm mükelleflerin bilgi sahibi olabileceği, bağlayıcı hükümler içeren tebliğler ile konuya ilişkin düzenlemeler yapılması hem uygulama bütünlüğü açısından, hem de yaşanan tereddütlerin çözümü açısından faydalı olacaktır.

« Yayınlar

« Sirküler
« Yazılar