Promosyon Ürünlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki Durumu

Promosyon Nedir?

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin 10.1. bölümünde “promosyon” ürünlerin tesliminde KDV konusu açıklanmıştır. Firmaların; iktisadi faaliyetini genişletme, emsal işletmeler ile rekabet edebilme, üretim veya satışını yaptıkları mallara olan talebi koruma veya arttırma amacıyla bir malın yanında başka bir malın verilmesi şeklinde gerçekleşen işlemler promosyon olarak nitelendirilmektedir.

Promosyon Ürünlerin KDV Karşısındaki Durumu

Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun 2. maddesinde bir malın tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devri “teslim” olarak tanımlanmıştır. Malın tasarruf hakkının mutlaka bir bedel karşılığı devredilmesi şart değildir. Ticari bir işletmenin yaptığı bedelsiz teslimler de KDV’nin konusunu oluşturmaktadır.

Piyasadan satın alınan veya ithal edilen malların promosyon ürünü olarak müşterilere verilmesi, mükellefler açısından pazarlama gideri niteliği taşıdığından, bu malların alış bedelleri Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/1. maddesi gereği gider olarak kaydedilebilmektedir.

Bu kapsamda firmanın yarattığı katma değer içerisinde vergilenen promosyon mallarının müşterilere verilmesi sırasında KDV hesaplanmasına gerek bulunmamakta ve bu ürünler için yüklenilen KDV ise indirim konusu yapılabilmektedir. 

Bu durum, KDV sistemindeki farklı oran uygulaması nedeniyle bazı sorunlara neden olmaktadır. Düşük oranda vergiye tabi bir malın yanında yüksek oranda vergiye tabi bir malın promosyon ürünü olarak verildiği hallerde, promosyon olarak verilen malların ticaretini yapan firmalar açısından haksız rekabet sorunu ortaya çıkmaktadır. 

Promosyon ürünlerin bedelsiz tesliminde, promosyon mal ile asıl malın KDV oranlarında farklılıklar olması halinde uygulamanın ne şekilde olacağı KDV Uygulama Genel Tebliği’nde düzenlenmiştir.

Buna göre, promosyon ürünü olarak verilen malın (aynı işletmede imal veya inşa edilenler dahil) tabi olduğu KDV oranının:

• Satışı yapılan mala ait KDV oranına eşit veya daha düşük oranda olması halinde promosyon ürünü için yüklenilen KDV’nin tamamının indirim konusu yapılması,
• Satışı yapılan malın tabi olduğu KDV oranından yüksek olması halinde ise promosyon ürünü için yüklenilen KDV’den, satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmın indirim konusu yapılması, kalan kısmın gelir veya kurumlar vergisi açısından gider veya maliyet olarak dikkate alınması,uygun görülmüştür.
  

Birinci durumda, promosyon mallarının alımı veya imali ile müşterilere bedelsiz verilmesi işleminin aynı dönemde veya farklı dönemlerde gerçekleşmesi, bu mallarla ilgili olarak yüklenilip indirim konusu yapılacak KDV açısından bir önem taşımamaktadır.

İkinci durumda ise, promosyon olarak verilen malların alımı veya imali ile müşterilere bedelsiz verilmesi işleminin aynı dönemde gerçekleşmesi halinde; bu mallarla ilgili olarak yüklenilen KDV’den, satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım dışındaki tutarın, “indirilecek KDV” hesabından çıkarılarak gider hesaplarına alınması gerekmektedir.

Promosyon ürünün satın alındığı ya da işletmede imal edildiği dönemde değil de daha sonraki dönemlerde teslimi halinde ise promosyon ürün KDV’si ve satılan asıl malın KDV’si arasındaki farkın ürünlerin teslim edildiği dönem beyannamesinin “İlave Edilecek KDV” satırına dahil edilerek beyan edilmesi ve aynı miktarın gider veya maliyet hesaplarına alınması gerekmektedir.

Promosyon ürünü için yüklenilen vergiden indirim konusu yapılacak kısım;

Promosyon ürünü için yüklenilen vergi tutarı X   Satışı yapılan malın tabi olduğu oran

   Promosyon ürününün tabi olduğu oran

formülü ile hesaplanır, artan kısım gider veya maliyet olarak dikkate alınır.

Yukarıda bahsetmiş olduğumuz durumlarla ilgili aşağıdaki örnekleri vermek mümkündür:

Örnek 1 : Promosyon ürünü olarak verilen malın KDV oranının satışı yapılan mala ait KDV oranına eşit veya düşük oranda olması halinde

Bir beyaz eşya firması bulaşık makinesi satışlarını arttırmak amacıyla bulaşık makinesi alan müşterilerine elektrikli süpürgeyi hediye olarak vermeyi planlamıştır. Bu kapsamda 200 adet elektrikli süpürgeyi 40.000,00 TL + KDV ile satın almıştır. 

Örnekten anlaşılacağı üzere her iki ürünün KDV’si aynı olduğu için promosyon ürün ile ilgili yüklenilen KDV’nin tamamı indirim konusu yapılabilecektir.

İlgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olmalıdır:

Promosyon ürün alış kaydı

157 Diğer Stoklar 40.000,00 TL

191 İndirilecek KDV   7.200,00 TL

320 Satıcılar   47.200,00 TL

Promosyon ürün dağıtıldığında olması gereken kayıt

760 Pazarlama Satış ve Dağt. Giderleri  40.000,00 TL

157 Diğer Stoklar     40.000,00 TL

Örnek 2 : Promosyon ürünü olarak verilen malın KDV oranının satışı yapılan mala ait KDV oranından yüksek olması halinde

Gıda sektöründe faaliyet gösteren bir firma mısır gevreği alana promosyon olarak porselen kase hediye etmeyi planlamıştır. Bu kapsamda 1.000,00 TL değerinde porselen kase satın almıştır. Mısır gevreği KDV oranı % 8, kasenin KDV oranı ise % 18’dir.

Bu durumda KDV’si yüksek olan promosyon ürün için yüklenilen KDV’den satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım indirim konusu yapılacak kalan kısım gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır:

Promosyon ürün için yüklenilen vergi:  1.000 x % 18   = 180 TL

İndirimi Mümkün olan KDV   180 x (0,08 / 0,18)  =   80 TL

Gider ya da maliyet unsuru tutar  180 – 80   = 100 TL 

İlgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olmalıdır:

Promosyon ürün alış kaydı

157 Diğer Stoklar 1.000,00 TL

191 İndirilecek KDV    180,00 TL

320 Satıcılar   1.180,00 TL

Promosyon ürün dağıtıldığında olması gereken kayıt

760 Pazarlama Satış ve Dağt. Giderleri  1.000,00 TL

157 Diğer Stoklar     1.000,00 TL

Promosyon ürününe ilişkin KDV nin düzeltme işlemi

760 Pazarlama Satış ve Dağt. Giderleri  100,00 TL

391 Hesaplanan KDV     100,00 TL

Sonuç

Promosyon faaliyetleri, günümüzde işletmelerin amaçlarına maksimum şekilde ulaşmada satışı destekleyici en önemli tekniklerden biridir. Zira müşteriye somut olarak elle tutulur, gözle görülür ürünlerle tanıtım yapmak satışı arttırıcı ve talebi hızlandırıcı nitelik taşımaktadır.

Dolayısıyla, işletmelerin oluşturduğu katma değer içerisinde vergilenen promosyon mallarının müşterilere verilmesi sırasında katma değer vergisi hesaplanmasına gerek bulunmamakta ve bu ürünler için yüklenilen katma değer vergisinin ise;

• Promosyon olarak verilen ürünün KDV oranı satışı yapılan ürünün KDV oranından düşük veya eşit ise, u ürünler için yüklenilen KDV’nin tamamı indirim konusu yapılması,
• Promosyon olarak verilen ürünün KDV oranı satışı yapılan ürünün KDV oranından yüksek ise, bu ürünler için yüklenilen katma değer vergisinden, satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmın indirim konusu yapılması, kalan kısmın gelir veya kurumlar vergisi açısından gider veya maliyet olarak dikkate alınması gerekmektedir.