Anasayfa
Intern
Uluslararası
İrtibat
Gelir Vergisi Kanunu'nun (GVK) 40/(3) maddesine göre, işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların ticari kazancın tespitinde indirim olarak dikkat alınması öngörülmüştür. Yani kanunda bahsedildiği şekle uygun olarak ödenmiş olan tazminatlar gider olarak muhasebe kayıtlarına intikal ettirilebilmektedir.
Karşılık ayrılmasına ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu'nun (VUK) 288. maddesinde ise; hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı net olarak saptanamayan ve teşebbüs için bir borç niteliği taşıyan belli bazı zararları karşılamak amacıyla karşılık ayrılabileceği ifade edilmiştir. Ancak söz konusu karşılıklar Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılabilse de vergi matrahı hesaplaması sırasında matrahtan indirilebilecek gider olarak dikkate alınamazlar.
Diğer taraftan, Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği'nde açıklanan Muhasebenin Temel Kavramları içinde yer alan ihtiyatlılık kavramının muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade ettiğine değinilmiştir. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârlar için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram kapsamında gizli yedeklerin veya gereğinden fazla karşılığın ayrılmaması gerektiği anılan Tebliğ'de net olarak ifade edilmiştir.
Yukarıda bahsi geçen muhasebenin ihtiyatlık kavramına göre işletmeler, çalışan personellerine ödemekle yükümlü olacakları kıdem tazminat tutarlarını hesaplayarak karşılık ayırabilmektedirler. Ancak VUK hükümleri kapsamında karşılık ayrılan kıdem tazminatlarının fiilen ödenmediği dönemde vergi matrahı hesaplaması sırasında gider olarak dikkate alınması mümkün değildir.
Kıdem tazminat karşılığı ayırmaya karar veren işletmeler tarafından kıdem tazminat karşılıkları İş Kanunu'na uygun olarak hesaplanmakta ve kayıtlara intikal ettirilmektedir. Ayrılan kıdem tazminat karşılıkları için kullanılacak hesaplar, gelir tablosunda "654-Karşılık Giderleri", bilançoda ise "372/472-Kıdem Tazminat Karşılığı" hesaplarıdır.
Kıdem Tazminat Karşılığı (01.10.2016)
----------------------------- / -----------------------------
654 – Karşılık Gideri
372 – Kıdem Tazminatı Karşılığı(*)
(*) 472 – Kıdem tazminatı karşılığı hesabı da kullanılabilir.
Yukarıda yer alan muhasebe kaydına intikal eden karşılık tutarının cari dönem sonuna kadar fiilen ödemesi gerçekleştirilmez ise vergi matrahı hesaplaması sırasında Kanunen Kabul Edilmeyen Gider (KKEG) olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Kıdem Tazminat Tahakkuku (31.12.2016)
372 – Kıdem Tazminatı Karşılığı
770 – Genel Yönetim Gideri (*)
335 – Ödenecek Tazminatlar
360 – Ödenecek Vergiler ve Fonlar
(*) İhtiyaç doğrultusunda 750-760 vb. gibi gider hesapları da kullanılabilir.
01.10.2016 itibariyle karşılık ayrılmış kıdem tazminat tutarının cari yıl bitmeden ödenmiş olmasından dolayı muhasebe kayıtlarına intikali yukarıda yer alan kayıt şeklinde olmalıdır. Önceki kayıtta yer alan karşılık tutarının cari hesap dönemi içerisinde ödenmiş olmasından dolayı ayrıca KKEG olarak dikkate alınmasına gerek bulunmamaktadır.
Karşılık ayrıldığı dönemde ticari kazancın tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınmış olan kıdem tazminat karşılıklarının iptali için "644-Konusu Kalmayan Karşılıklar" hesabı kullanılmalıdır.
Kıdem Tazminatı Karşılığı İptali (31.01.2017)
644 – Konusu Kalmayan Karşılıklar(*)
(*) Önceki dönemlerde KKEG olarak dikkate alınmış tutar,
cari dönemde gelir olarak dikkate alınmalı ancak vergi matrahının
tespitinde indirim konusu yapılmalıdır.
Kıdem Tazminat Tahakkuku (31.01.2017)
770 – Genel Yönetim Gideri(*)
(*)İhtiyaç doğrultusunda 750-760 vb. gibi gider hesapları da kullanılabilir.
Kıdem Tazminatının Ödenmesi (31.01.2017)
102 – Bankalar
Yukarıda yer alan kıdem tazminat karşılık iptali için kullanılmış olan "644-Konusu Kalmayan Karşılıklar" hesabının bakiyesinin, karşılık ayrıldığı dönemde KKEG olarak dikkate alınıp alınmadığının öncelikli olarak incelenmesi gerekmektedir. Karşılık ayrıldığı dönemde KKEG olarak dikkate alınmış olan tutarlar, karşılık ayrıldığı dönemden sonraki dönemde iptal edilirlerse, vergi matrahı hesaplaması sırasında zarar olsa dahi indirilecek istisna ve indirimler kapsamında indirim olarak dikkate alınacaktır.
Kıdem tazminat tahakkukuna ilişkin muhasebe kaydı mantığını özetleyecek olursak; ödemenin gerçekleştiği dönemde personele ödenmiş olan kıdem tazminat tutarının tamamı "770-Genel Yönetim Gideri" hesabına gider, önceki dönemlerde KKEG yapılmış olan kıdem tazminat karşılık tutarının tamamı da "644-Konusu Kalmayan Karşılıklar" hesabına gelir olarak kayıt edilmelidir. Ayrılmış olan kıdem tazminat karşılık tutarından daha fazla bir kıdem tazminat ödemesi var ise, fazla ödenmiş kısım (fazla ödenmiş kıdem tazminatı = ödeme tutarı-karşılık tutarı) ödendiği cari dönemde doğrudan gider olarak dikkate alınabilecektir. Geçmiş dönemde KKEG yapılarak vergilendirilmiş olan kıdem tazminat karşılığı tutarı ise (yani "644-Konusu Kalmayan Karşılıklar" hesabına kayıt edilen tutar) tekrar vergilendirilmeyecek ve ticari kazancın tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır.
Şayet aynı dönem içerisinde ayrılan bir kıdem tazminat karşılığı ve iptali söz konusu ise, karşılık tutarının ayrıca KKEG yapılmasına ve iptal edilen tutarın da ayrıca indirim konusu yapılmasına gerek bulunmamaktadır.
