Kadın Çalışana Sağlanan Kreş Desteğinde Vergi - SGK Boyutu

Çalışma yaşamında aktif rol oynamak isteyen pek çok kadının, evlilik veya çocuk sonrası bu rolü bir hayli azalmaktadır.

Özellikle doğum itibariyle çalışma hayatına ara veren kadının, doğum sonrası işe dönüp dönmeme kararının verilmesi sancılı süreç olmaktadır. Gerek ekonomik koşullar gerek sosyal hayatı nedeniyle arada kalan annenin, çalışma hayatına geri dönmek istediği fakat işteyken çocuğunun bakımı ile ilgilenecek bakıcı veya kreş masraflarının alınan aylık ücrete oranla fazla olması sebebiyle çalışma hayatına uzun süre ara verdiği gözlemlenmektedir. Bu da çoğu kadında kendine olan güvenin ve toplumsal saygınlığının azalmasına, ekonomik özgürlüğünün olmadığı gibi düşüncelere kapılmasına sebep olmakta sosyal hayatı olumsuz etkilemektedir.

Bu yüzden son yıllarda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından kadınların iş yaşamından kopmadan aile ve çocuk sahibi olmalarını hedeflemek amacıyla projeler oluşturulmaktadır. İşverenin kreş yükümlülüğü, büyükanne, bakıcı aylığı projelerinden sonra son olarak işvereni tarafından çalışan anneye sağlanan kreş desteğine vergisel açıdan istisnalar getirilmiştir.

2013 yılında Resmi Gazete 'de yayımlanan "Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartları" ile ilgili yönetmelikle  beraber yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinin emzirme odası, 150 kadın çalışandan fazla bulunan işyerlerinin ise yurt açma zorunlu hale getirilmiştir. Oda ve yurtların bina, kuruluş, döşeme, araç, gereç, taşıt, beslenme gibi giderlerinin tamamı işverenlerce karşılanmakta bu alanda yapılacak tüm harcamalar kurum kazancının tespitinde gider yazılabilmektedir.

Son olarak ise zorunlu olmadığı halde kreş hizmetinin işyerinde verilmesi veya bu hizmetin işyerinde verilmemesi durumunda işveren tarafından doğrudan kreş hizmetini veren firmalara ödeme yapılması halinde vergisel açıdan istisnalar getirilmiştir.

27 Mart 2018 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete 'de 193 sayılı Kanunun 23.maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

Bakanlar Kurulu bu yetkisini 05.05.2018 tarihinde Resmi Gazete 'de yayımlanan karar ile kullanmış ve işverenlerce kadın çalışanı adına doğrudan kreş ve gündüz bakımevi hizmetini veren kurumlara ödeme yapılması durumunda %15 gelir vergisi istisna oranı %50'ye çıkarılmıştır. 

Kapsam ve uygulama şartları

İstisnaya ilişkin kapsam ve uygulama şartları ise 11.06 2018 tarihli 303 Sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde belirtilmiştir.

1-     İşverenlerce hizmet erbabına kreş ve gündüz bakımevi hizmeti verilmesi suretiyle sağlanan menfaate ilişkin istisnadan, sadece kadın hizmet erbabı yararlanacaktır.

2-     Kreş ve gündüz bakımevi hizmetinin işverenlerce iş yerinde verilmesi halinde, bu hizmetten faydalanan kadın hizmet erbabına sağlanan menfaatin tamamı gelir vergisinden istisna olacaktır. Söz konusu hizmetin, işverenin kendisine ait veya kiralamış olduğu diğer yerlerde verilmesi istisna uygulamasına engel teşkil etmeyecektir.

3-     İşverenlerce kreş ve gündüz bakımevi hizmetinin işyerinde verilmediği durumlarda, kadın hizmet erbabına sağlanan menfaatin ücret istisnasına tabi tutulabilmesi için; bu hizmetin gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince işletilen kreş ve gündüz bakım evlerinden alınması ve hizmet bedelinin, hizmet erbabına değil doğrudan bu hizmeti sağlayan mükelleflere ödenmesi gerekmektedir. Hizmet erbabına doğrudan yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler ise ücret olarak vergilendirilecektir.

4-     İstisnadan her bir çocuk için ayrı ayrı yararlanılabilecektir.

5-     İstisnadan yararlanacak tutar her bir çocuk için asgarî ücretin aylık brüt tutarının %50'ini aşmayacaktır. Sağlanan menfaatin asgari ücretin aylık brüt tutarının %50'sini aşması halinde, aşan kısım ücret olarak vergilendirilecektir.

6-     İşverenlerce kadın hizmet erbabı adına doğrudan kreş ve gündüz bakımevi işleten mükelleflere yapılan ödemelerin belli bir dönem için toplu halde yapılması durumunda, her bir aya isabet eden tutar ilgili aya isabet eden ücret matrahı ile ilişkilendirilerek istisna uygulanacaktır.

7-     Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince kreş ve gündüz bakımevi hizmeti karşılığı olarak faturanın hizmet erbabı adına düzenlenmesi gerekmekte olup işverenlerin ise bu kapsamda yaptığı ödemeye ilişkin belgeleri 213 sayılı Kanunda öngörülen süreler boyunca  saklamaları zorunludur.

8-     Kadın hizmet erbabına, 193 sayılı Kanunun 23.maddesinin birinci fıkra 16 numaralı bendi kapsamında sağlanan menfaat ve yapılan ödemelere ilişkin tutarların, asıl ücret ile birlikte ücret bordrosunda gösterilmesi gerekmektedir. 

Örnek 1: A.Ş., çalıştırdığı hizmet erbabına işyerinde kreş hizmeti vermektedir. İşyerinde 30 hizmet erbabı çalışmakta olup, hizmet erbabından 20'si kreş hizmetinden yararlanmaktadır. Kreş hizmetinden yararlanan hizmet erbabının 15'i kadın, 5'i erkektir. Bu durumda kreş hizmetinden yararlanan 15 kadın hizmet erbabı için sağlanan menfaatin tamamı istisna kapsamında olacak, erkek hizmet erbabı yönünden ise söz konusu menfaat ücret olarak vergilendirilecektir.

Örnek 2: (D) Ltd. Şti. ile asgari ücretle çalışan hizmet erbabı Kadın (R) arasında düzenlenen bireysel iş sözleşmesinde, Kadın (R)'nin asıl ücretine ilave olarak 500,00 TL kreş yardımı ödeneceği öngörülmüş olup, (D) Ltd. Şti., Kadın (R)'nin bir çocuğu için hizmet aldığı kreş işletmesine, kreş yardımı olarak aylık 500,00 TL ödemeye başlamıştır.

Bireysel iş sözleşmesine istinaden asıl ücretine ilave olarak Kadın (R) için kreşe yapılan aylık 500,00 TL ödeme, 2019 yılı için asgari ücretin brüt tutarının %50'si olan (2.558,40x%50=) 1.279,20 TL'yi aşmadığından, gelir vergisinden istisna edilecektir.

Örnek 3: İşyerinde kreş hizmeti vermeyen (E) Ltd. Şti., 5.000,00 TL brüt ücretle çalışan hizmet erbabı Kadın (S)'nin bir çocuğu için hizmet aldığı kreş işletmesine kreş yardımı olarak bireysel iş sözleşmesine istinaden aylık 1.500,00 TL ödemektedir.

Asıl ücretine ilave olarak Kadın (S) için kreş yardımı kapsamında yapılan aylık 1.500,00 TL'lik ödemenin, 2019 yılı için asgari ücretin brüt tutarının %50'si olan (2.558,40x%50=) 1.279,20 TL'lik kısmı gelir vergisinden istisna edilecektir. İstisnayı aşan tutar olan (1.500,00-1.279,20=) 220,80 TL ise ücret olarak vergilendirilecektir. Prime esas kazanç hesabında 1.500 TL'nin tamamı dikkate alınmayacaktır.

Örnek 4: İşveren (M)'ye bağlı olarak 4.000,00 TL brüt ücretle çalışan hizmet erbabı Kadın (Ş), bir çocuğu için kreş işletmesine aylık 1.000,00 TL kreş ücreti ödemektedir. Kadın (Ş)'nin talebi üzerine, kreş işletmesine ödemiş olduğu 1.000,00 TL kreş ücreti, işvereni tarafından ücretinden kesilmek suretiyle ödenmeye başlanmıştır.

İşveren (M), Kadın (Ş)'nin asıl ücretinden keserek kreş işletmesine ödediği 1.000,00 TL ile sadece ödemeye aracılık ettiği, Kadın (Ş)'nin almış olduğu asıl ücretine ilave bir menfaat sağlamadığı için, bu ödeme dolayısıyla 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (16) numaralı bendi kapsamında gelir vergisi istisnasından faydalanılması söz konusu olmayacaktır.

SGK prime esas kazancında dikkate alınacak mı?

Çalışanlar için kreş ve gündüz bakımevlerine yapılan ve ücret bordrosunda gösterilen ödemelerin SGK prim kesintisine tabi olup olmayacağı konusunda yaşanan tereddütler nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 12.10.2018 tarihinde genel yazı yayımlanmıştır.

 Yapılan açıklama neticesinde;

• İşverenler tarafından kreş ve gündüz bakımevi hizmetini veren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yapılan ödemelerin, sigortalıya doğrudan nakden yapılan ödeme olmadığından prime esas kazanç hesabında değerlendirilmeyeceği,
  
• söz konusu ödemenin Gelir Vergisi Kanunu'nda öngörülen istisna tutarının üzerinde olması veya erkek çalışan adına yapılmasının bu durumu değiştirmeyeceği,
  
• Sadece çalışana nakdi olarak ve doğrudan yapılan ödemelerin, sigortalının prime esas kazanç hesabında dikkate alınarak, SGK primine tabi tutulması gerektiği hususları belirtilmiştir.
  

Sonuç

Gelir Vergisi Tebliğ'inden alıntı yapılmış yukarıdaki maddelerden de anlaşılacağı üzere, kreş ve gündüz bakımevi hizmetinin bizzat işyerinde verilmemesi durumunda, bu hizmeti veren kurumlara çalışanı için işveren tarafından yapılan kreş ve gündüz bakımevi aylık ödemelerinin, aylık brüt asgari ücretinin %50'sine kadar olan kısmı gelir vergisi istisnası kapsamındadır. Ancak bu istisna sadece kadın hizmet erbabı için yapılan ödemelerde geçerli olacaktır. Ödemenin şirket hesaplarından doğrudan ilgili hizmeti veren kurumun banka hesabına intikal ettirilmesi ve kesilecek hizmet bedeli faturasının ise çalışan adına düzenlenmesi gerekmektedir. Ödemelerin sebebi doğrudan çalışan ile ilgili olduğundan işveren tarafından sağlanan bu menfaatin kurum kazancının tespitinde gider olarak yazılabilmesi, yalnızca KDV dahil toplam tutarın ücret bordrosunda gösterilmesi suretiyle mümkün olabilecektir.

Ayrıca kadın hizmet erbabına sağlanan kreş ve gündüz bakımevi menfaatinin gelir vergisi istisnasından faydalanması için, toplu veya bireysel iş sözleşmelerine dayandırılması, ödenen asıl ücrete ilave olarak yapılması şart olup, kadın hizmet erbabının asıl ücretinin bir kısmının kreş ve gündüz bakımevi hizmet ödemesi gibi gösterilmesi durumunda istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmamaktadır.

Sigorta prime esas kazanç hesabında ise işveren tarafından sağlanan bu menfaatin ödeme tutarı ile kadın veya erkek çalışan olması fark etmeksizin çalışana nakdi ve doğrudan ödeme yapılmaması halinde SGK prim kesintisine tabi olmaması için yeterli olacaktır.

Aynı zamanda sağlanan kreş menfaat ödemesine damga vergisi boyutu ile ilgili herhangi bir resmi açıklama getirilmemiştir.

İşverenlerce bu hizmetlerin verilmediği durumlarda, ödemenin doğrudan bu hizmetleri sağlayan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerine yapılması şartıyla karşılanan tüm kreş ve gündüz bakımevi ödemelerinin hangi çalışanı adına yapıldığına bakılmaksızın net kabul edilmesi ayrıca damga vergisi ilave edilerek ücret bordrosunda gösterilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

KAYNAKÇA

30/4/2018 Tarihli Ve 2018/11674 Sayılı Kararnamenin Eki. (2018,5 Mayıs). T.C. Resmi Gazete. (Sayı: 2018/11674). Erişim Adresi

7103 Sayılı Vergi Kanunları İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 1 İnci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Genel Tebliğ. (2018, 11 Haziran). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 30448).  Erişim Adresi

7103 Vergi Kanunları ile Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. (2018, 27 Mart). T.C. Resmi Gazete.  (Sayı: 30373 (2.Mükerrer)).  Erişim Adresi

Gebe Veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik. (2013, 16 Ağustos). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 28737).  Erişim Adresi 

 Kreş ve Gündüz Bakımevi Yardımı Genel Yazı. (2018, 12 Ekim). T.C. Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, (Sayı: 24010506-010.07.01-E.13565450). KAYSİS veri tabanından erişilmiştir.  Erişim Adresi