Anasayfa
Intern
Uluslararası
İrtibat
Hediye çeki, firmaların belirli yerlerden satın almak suretiyle müşterilerine ya da çalışanlarına dağıttıkları bir satın alma çekidir. İşletmeler bayram, yılbaşı vb. dönemlerde müşterilerine ve/veya çalışanlarına bu tarz hediye çekleri dağıtmaktadırlar.
Yazımızda, işletmelerce müşterilerine verilen hediye çeklerinin gider niteliği ve KDV karşısındaki durumu ele alınacaktır.
Hediye çekleri, çalışanlara veya müşterilere verilmektedir. Çalışanlara verilen hediye çekleri ücret ödemesi kapsamında değerlendirilerek çalışanın ücret bordrosuna dahil edilmekte, firmaların müşterilerine vermiş oldukları hediye çekleri ise bir pazarlama harcaması olarak değerlendirilmektedir.
193 sayılı GVK’nun 40/1’inci maddesine göre, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler, safi kazancın tespitinde indirilecek gider olarak dikkate alınmaktadır. Bu nitelikteki giderlerin, kazancın elde edilmesi ve idamesiyle illiyet bağının bulunması, iş ve işletme hacmi ile uygun olması gerekir.
Ayrıca, Maliye Bakanlığı’nın 07.02.1994 tarih ve B07.0.GEL.0.02/13 sayılı “Akaryakıt satışlarında, hediye kuponu verip, şirkete ait marketten bedava mal alma imkânının sağlanmasının vergi kanunları karşısındaki durumu hakkındaki” Özelgesi’nde;
Bilindiği üzere, 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1/1’inci maddesinde; Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti kapsamındaki mal teslimi ve hizmet ifalarının KDV’ye tabi olduğu, 2/1’inci maddesinde de, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının sahibi veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya devredilmesinin veya bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdiinin teslim hükmünde olduğu belirtilmiştir.
Mal teslimi ve hizmet ifalarında KDV açısından vergi doğuran olayın malın teslimi veya hizmetin yapılmasıyla meydana geldiği KDV Kanunu’nun 10’uncu maddesinde belirtilmiştir.
Hediye çeki satılması aşamasında KDV Kanunu’nda belirtilen anlamda gerçekleşmiş bir mal teslimi ve hizmet ifası söz konusu değildir. Hediye çeki karşılığı alınan bedeller avans niteliğindedir. VUK’un 229. maddesine göre fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan ya da işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen bir belge olduğundan ve hediye çeki satışında henüz gerçekleşen bir mal teslimi ve hizmet ifası söz konusu olmadığından, hediye çeki satışı yapan firmaların, hediye çeklerini dekont vererek belgelendirmeleri ve alınan bedelleri avans olarak muhasebeleştirmeleri gerekir.
Hediye çeklerinin kullanımı aşamasında KDV Kanunu’nda belirtilen vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. Mal ve hizmete ilişkin faturanın da bu aşamada düzenlenmesi gerekir.
Konu ile ilgili Maliye Bakanlığı’nın 26.01.2001 tarih ve 5166 sayılı Özelgesinde;
denilmiştir.
Konuya ilişki örnek muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir.
Örnek 1:
Firma müşterisi olan X firmasına 500,00 TL tutarında giyim ve elektronik ürünleri satan bir mağazanın hediye çekini bedelsiz olarak teşvik amaçlı olarak teslim etmiştir.
Müşteri X firması daha sonra bu hediye çekini 500,00 TL değerinde % 18 KDV’ye tabi bir ürün alımında kullanmıştır.
a-) Hediye Çeki Düzenleyen Firma Açısından:
Çek satışı yapıldığında
_____________________ / ________________________
100 KASA 500,00
349 ALINAN DİĞER AVANSLAR 500,00
Çek kullanıldığında
__________________ / ___________________________
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 423,73
391 HESAPLANAN KDV 76,27
b-) Hediye Çeki Alıp Müşterisine Veren Firma Açısından:
Çek satın alındığında
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 500,00
Çek X firmasına bedelsiz teslim edildiğinde (X firması aldığı çeke karşılık aradaki anlaşmaya istinaden çeki veren firmaya bir fatura düzenlerse, örneğin ciro primi anlaşması kapsamında verilen bir çek söz konusuysa)
760 PAZ. SATIŞ VE DAĞ.GİD. 423,73
191 İNDİRİLECEK KDV 76,27
Çek X firmasına bedelsiz teslim edildiğinde (Herhangi bir anlaşmaya ya da hedefe bağlı olmayıp sadece teşvik amaçlı verilen bir çek ise X firması fatura düzenlemeyecektir.)
760 PAZ. SATIŞ VE DAĞ.GİD. 500,00
c-) Hediye Çekinin Personele Verilmesi Durumunda:
770 GENEL YÖN. GİDERLERİ 588,24
360 ÖD. VERGİ VE FONLAR 88,24
___________________ / __________________________
İşletmelerin çalışanlarına verdikleri hediye çekleri ücret ödemesi kapsamında değerlendirilerek çalışanın ücret bordrosuna dahil edilerek ücret gideri olarak dikkate alınması, firmaların müşterilerine verdikleri hediye çekleri ise pazarlama harcaması kapsamında değerlendirilerek, GVK’nun 40/1’inci maddesine göre, ticari kazancın tespitinde indirilecek gider olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Hediye çeki satın alınması aşamasında, KDV Kanunu’nda belirtilen bir mal teslimi ve hizmet ifası söz konusu olmadığından vergiyi doğuran olay meydana gelmemektedir. Hediye çeki satışı karşılığı alınan bedeller avans niteliğindedir. Hediye çeklerinin kullanımı aşamasında, KDV Kanunu’nda belirtilen vergiyi doğuran olay meydana gelmekte ve mal ve hizmete ilişkin faturanın da bu aşamada düzenlenmesi gerekmektedir.
