Güncel Mevzuata Göre “Motorlu Kara Taşıtı” Yatırımlarının Yararlanabilecekleri Önemli Teşvik Unsurları

Teşvik sistemi genel, bölgesel ve stratejik yatırımların teşviki uygulamalarından oluşmaktadır. Ayrıca yatırım teşvik uygulamasında bölgeler aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır.

 

 

Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında teşvik belgesi düzenlenen yatırımlar, aşağıda belirtilen koşullardan en az birini sağlamaları halinde vergi indirimi ve sigorta primi işveren hissesi desteği açısından bulundukları bölgenin bir alt bölgesinde sağlanan oran ve sürelerde bu desteklerden yararlanabilir. 

a) Yatırımın organize sanayi bölgesinde gerçekleştirilmesi veya endüstri bölgesinde (imalat sanayine yönelik yatırımlar) gerçekleştirilmesi. 

b) Yatırımın, aynı sektörde faaliyet gösteren en az beş gerçek veya tüzel kişinin ortağı olduğu yatırımcı tarafından gerçekleştirilmesi ve ortak faaliyet gösterilen alanda entegrasyonu sağlayacak bir yatırım olması.  

Yatırım Teşvik Uygulamaları

2.1           Genel Teşvik Uygulamaları

Yatırımın yapılacağı bölge ayrımı yapılmaksızın, belirlenen kapasite şartları ve asgari sabit yatırım tutarını karşılayan tüm projeler Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları çerçevesinde desteklenmektedir. Bazı yatırım türleri yatırım teşvik sistemine konu değildir ve bu rejimden faydalanamamaktadır. Bu yatırım türleri Kararın "Ek 4 Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar" bölümünde yer almaktadır.

1. ve 2. bölgeler için belirlenen asgari sabit yatırım tutarı 1 Milyon TL;  3, 4, 5 ve 6. bölgeler için ise 500.000 TL'dir. Genel Teşvik uygulamaları kapsamında faydalanılacak teşvikler aşağıdaki gibidir.

a) Gümrük vergisi muafiyeti.

b) Katma Değer Vergisi (KDV) istisnası.

c) Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için).

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği (tersanelerin gemi inşa yatırımları için). 

2.2           Bölgesel Teşvik Uygulamaları 

EK-2B'de iller itibarıyla karşılarında numaraları belirtilen sektörler, EK-2A'da ilin bulunduğu bölgedeki şartları sağlamaları halinde aşağıdaki desteklerden yararlandırılabilmektedir. Bölgesel Teşvik uygulamaları kapsamında faydalanılacak teşvikler aşağıdaki gibidir.

a) Gümrük vergisi muafiyeti.

b) KDV istisnası.

c) Vergi indirimi.

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği.

d) Yatırım yeri tahsisi.

e) Faiz veya kâr payı desteği (3. 4. 5. ve 6. bölgelerdeki yatırımlar için).

f) Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için).

g) Sigorta primi desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için). 

Öncelikli Yatırım 

Karar'ın 17. Maddesinde detayına yer verilen yatırım konuları "Öncelikli Yatırım " sayılmış ve 5. bölgede uygulanan bölgesel desteklerden faydalanabileceği açıklanmıştır. Ancak bu yatırımlar, 6. bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge desteklerine tabidir.

• Stratejik Yatırım Unsurları

Kararın 8. maddesindeki kriterleri sağlayan yatırımlar, bölge farkı gözetilmeksizin aşağıdaki desteklerden yararlandırılabilmektedir. 

a) Gümrük vergisi muafiyeti

b) KDV istisnası.

c) Vergi indirimi.

ç) Sigorta primi işveren hissesi desteği.

d) Yatırım yeri tahsisi.

e) Faiz veya kâr payı desteği.

f) KDV iadesi.

g) Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek ve/veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için).

ğ) Sigorta primi desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek ve/veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için). 

3.     Yatırım Teşvik Belgesinin Temin Edilip Edilemeyeceğinin Tespiti ve "Motorlu Kara Taşıtı" Yatırımı Özelinde İncelenmesi 

Düzenlemeden, teşvik belgesi temin edilmesi şartıyla, gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, birlikler, iş ortaklıkları, kamu kurum ve kuruluşları (genel ve özel bütçeli kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri, belediyeler ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların sermaye bileşimindeki hisse oranları % 50'yi geçen kurum ve kuruluşlar) ve kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları, dernekler ve vakıflar ile yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye'deki şubeleri yararlanabilmektedir.

Kuruluş süreci tamamlanmamış tüzel kişiler adına yapılacak teşvik belgesi müracaatları değerlendirmeye alınmamaktadır. 

Sektör bazında yatırım teşvik belgesinin alınıp alınamayacağına, 2012/3305 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının incelenmesi ve yorumlanması ile karar verilmektedir. Buna göre yapılması gerekenler sırası ile aşağıdaki gibidir. 

1.     Yatırım ile ilgili faaliyet konularını belirleyen US 97 kodları ve sektör kodları teşvik sistemini anlamak açısından büyük öneme sahip bulunmaktadır. Yatırım ve sektör kodunun belirlenmesinde Kararın EK 2A tablosunun kullanılması gerekmektedir. 

Yatırımın destek kapsamında olup olmadığının tespiti için Kararın "Ek 4 Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar" bölümünün incelenmesi ve yapılması planlanan yatırım konusunun bu bölümde yer alıp almadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. Yatırım konusu bu bölümde mevcut ise söz konusu yatırımın bu Karar kapsamında hiçbir teşvikten faydalanması mümkün değildir. Yatırım konusu söz konusu bölümde sayılmadığı takdirde Genel Teşvik sistemi kapsamında makine ve teçhizat alımları ile ilgili KDV ve Gümrük Vergisi muafiyetinden faydalanabilecektir.

Örneğin Manisa ilinde (3. Bölge) "Motorlu Kara Taşıtı İmalatı" faaliyeti ile iştigal eden X A.Ş firmasının 500 Milyon TL büyüklüğündeki yatırımı için yatırım teşvik belgesi alıp alamayacağına, alabilecek ise hangi şartlarda buna sahip olacağına ve faydalanabileceği teşvik unsurlarına ilişkin bilgiler, aşağıdaki adımların izlenmesi ile elde edilecektir. 

US 97 kodu 34 olan "Motorlu kara taşıtı ve yan sanayi"  imalatı Kararın "Ek 4 Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar" bölümünde yer almadığından söz konusu yatırım için teşvik belgesi alınması mümkün bulunmaktadır. Bu durumda Genel Teşvik sistemi kapsamında makine ve teçhizat alımları ile ilgili KDV ve Gümrük Vergisi muafiyetinden faydalanabilecektir.

 




2.     Yatırımının Bölgesel Yatırımlar kapsamına girmesi durumunda ilave olarak kurumlar vergisi indirimi, SGK işveren payı desteği, KDV iadesi, arsa tahsisi gibi desteklerden faydalanabilmesi mümkün bulunmaktadır. Yatırımın Bölgesel Yatırım kapsamına grip girmediğinin anlaşılabilmesi için Kararın "Ek:2A ve EK 2B" listelerinin incelenmesi gerekmektedir.

EK-2B'de iller itibarıyla karşılarında numaraları belirtilen sektörler, EK-2A'da ilin bulunduğu bölgedeki şartları sağlamaları halinde aşağıdaki desteklerden yararlandırılabilmektedir. 

Örneğimizde yer alan ve Genel Teşvik unsurlarından faydalanabileceği tespit edilen X A.Ş' nin, Bölgesel Yatırım kapsamında sağlanacak teşviklerden faydalanıp faydalanmayacağına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. 

• Kararın "EK 2B" tablosunu incelediğimizde, 3. Bölgede yer alan Manisa ilinde teşvik belgesi alabilecek sektör kodları aşağıdaki gibi açıklanmış olup, "Motorlu Kara Taşıtı İmalatı" sektör kodu olan "36" kodunun bu listede yer aldığı görülmektedir. 

Manisa ilinde faaliyette olup teşvik belgesi alabilecek sektör kodları;1, 2, 3, 4, 5, 9, 10, 14, 20 27, 28, 30, 32, 33, 34, 35, 36, 38, 39 , 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 11. 

• Kararın "EK 2A" tablosunda Sektör Kodu "36", US Kodu "34" açıklaması ile 3. Bölgede minimum 50 Milyon TL tutarında yatırım yapılması şartı ile teşvik belgesine haiz olacağı bilgisi yer almaktadır.
  

Yukarıda yer verilen bilgiler dahilinde, Manisa ilinde 500 Milyon TL tutarında yatırım yapacak olan X A.Ş, Bölgesel Teşvik unsurlarından faydalanabilecektir. 

3.     Bölgesel yatırım desteklerinden faydalanmaya hak kazanan yatırımın, "Orta-Yüksek Teknolojili Sanayi" sınıfında olup olmadığının tespiti için Kararın "EK 6" listesinin incelenmesi gerekmektedir.

Yatırımın, Kararın EK-6 bölümünde yer alan listede belirtilenlerin üretimine yönelik olması durumunda, Manisa 3. Bölge'de olmasına rağmen 4. Bölge için belirlenen çok daha yüksek teşvik oranlarından faydalanması mümkün bulunmaktadır. 

Kararın Ek:6 bölümü incelendiğinde, bu listede belirtilen US 97 kodları arasında "34" kodunun bulunduğu görülmektedir. Bu durumda yatırım 4. Bölge desteklerinden faydalanabilecektir. 





4.     4. bölge desteklerinden faydalanabilecek olan söz konusu "Motorlu Karar Taşıtları İmalatı" yatırımının, öncelikli yatırım sayılıp sayılamayacağının tespiti için Kararın 17. maddesinde sayılan yatırım konuları arasında yer alıp almadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Bu listede yer alan yatırım konuları 5. bölgede uygulanan bölgesel desteklerden faydalanabilmektedir. Ancak bu yatırımların, 6. bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge desteklerine tabidir. 

Kararın 17. Maddesine baktığımızda, Motorlu kara taşıtları ana sanayinde gerçekleştirilecek asgari 300 milyon TL tutarındaki yatırımın öncelikli yatırım konusu olarak sayıldığı görülmektedir. Bu durumda Manisa'da 500 Milyon TL tutarında yatırım yapacak olan X A.Ş' nin yatırımı öncelikli yatırım olarak değerlendirilecek ve 5. bölgede uygulanan bölgesel desteklerden faydalanabilecektir. 

5.     Son olarak, söz konusu yatırımın "stratejik yatırım" sayılıp sayılmayacağının tespiti için Kararın 8. Maddesinin incelenmesi gerekmektedir. Buna göre sektörüne ve yatırım yerine bakılmaksızın belirlenen 4 kriterin sağlanması durumunda ilgili yatırım, stratejik yatırım olarak değerlendirilmekte ve daha yüksek miktarda ve oranda teşvikten faydalanılmaktadır. Bu kriterler;

• Asgari sabit yatırım tutarının 50 Milyon TL'nin üzerinde olması (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımlarının, tesis kurulu gücü ile orantılanacak kısmı dâhil).
• Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması.
• Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde, belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari %40 olması.
• Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının 50 Milyon ABD Dolarının üzerinde olmasıdır. 

Söz konusu kriterlerin sağlanması durumunda öncelikli yatırım konusundan stratejik yatırıma geçebilecektir. 

Manisa ilinde 500 Milyon TL tutarında yatırım yapacak olan X A.Ş' nin faydalanabileceği destek unsurları, söz konusu yatırım özelinde hangi yatırım grubuna gireceği, büyüklüğü, nerede yapılacağı, hangi sektörde olduğu gibi birçok faktöre bağlıdır. Yukarıda yer verilen bilgilere göre X A.Ş Bölgesel Teşvik unsurları kapsamında Öncelikli Yatırım konusu ile aşağıdaki desteklerden

faydalanabilecektir.




Yukarıda yer alan 5. maddedeki şartları sağlayıp stratejik yatırıma geçmesi durumunda faydalanabileceği destekler ise aşağıdaki gibidir;



İmalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu: 15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 01.01.2017 ile 31.12.2022 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için, bölgesel ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında;

• Vergi indirimi desteğinde uygulanacak yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle,
• Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde %100 oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı %100 olmak üzere,

teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanmaktadır.

Buna göre yukarıda yer alan iki tabloda detayına yer verilen yatırıma katkı oranları, sırası ile %40'tan %55'e; %50'den %65'e çıkacak ve kurumlar vergisi indirim oranı %100 olacaktır. 

4.     Bölge Ayrımı Gözetmeksizin Diğer Muafiyetler 

Emlak Vergisi Muafiyet: Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında inşa edilen binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılmaktadır.

Damga Vergisi Muafiyeti : Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak Yatırım Teşvik Belgesi sahibi yatırımcılarla bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kağıtlara, münhasıran yatırım döneminde Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırıma yönelik gayri maddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin düzenlenen kağıtlara, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kağıtlara, Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırımlara yönelik danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası uygulanacaktır.

Yapı Harçları Muafiyeti:  Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında inşa edilen binalara (ilave ve tadiller dahil) bina inşaat harcı istisnası getirilmiştir. Bu istisnadan faydalanabilmek için;

a) Bina inşaatlarına ilişkin inşaat veya tadilat ruhsatının Yatırım Teşvik Belgesinin tamamlama vizesinin yapılacağı tarihten önce alınması,

b) Bu kapsamdaki bina inşaatlarına (ilave ve tadiller dahil) ilişkin olarak inşaat veya tadilat ruhsatı alınmasında Yatırım Teşvik Belgesinin bir örneğinin ilgili belediyeye verilmesi,

gerekmektedir.

5.     Gümrük vergisi muafiyeti 

Otomobil üretimine yönelik olarak asgari 100.000 adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az 100.000 adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %20'sinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara motor silindir hacmi 1.600 cm3'e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilecektir. 

Hibrit ve/veya elektrikli otomobil üretimine yönelik yatırımlarda bu fıkra kapsamında izin verilen toplam ithalat miktarının azami %10'una kadar motor silindir hacmi 2.500 cm3'e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilecektir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin %15'ini aşamayacaktır. Ancak, belge kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin %15' i kadar daha (Motor üretim kapasitesinin, otomobil üretim kapasitesinden fazla olması durumunda otomobil kapasitesi dikkate alınır.) yukarıda belirtilen silindir hacmine kadar ilave otomobil ithaline izin verilebilecektir.

Bu durumda örneğimizde yer alan X A.Ş, 500 Milyon TL'lik yatırımının 100 Milyon TL' sini gerçekleştirdiğinde yatırım süresi içerisinde motor silindir hacmi 1.600 cm3'e kadar olan otomobillerin ithalatını gümrüksüz olarak gerçekleştirecektir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin %15'ini aşamayacaktır. 

6.     Bina İnşaat Harcamalarında KDV İadesi 

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun geçici 37. maddesi ile imalat sanayine yönelik yatırım teşvik belgeli yatırımlara ilişkin olarak; 

a) Asgari 50 milyon Türk Lirası tutarında sabit yatırım öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle 2017, 2018 ve 2019 yıllarında yüklenilen ve 2017, 2018 ve 2019 yıllarının altı aylık dönemleri itibarıyla indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi altı aylık dönemleri izleyen bir yıl içerisinde, 

b) 50 milyon Türk Lirası tutarına kadar sabit yatırım öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle 2017, 2018 ve 2019 yıllarında yüklenilen ve 2017, 2018 ve 2019 yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi izleyen yıl içerisinde 

talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade edilmektedir. 

1950 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2017, 2018, 2019 yılları için geçerli olan; inşaat işleri dolayısıyla yüklenilen KDV'nin iadesi uygulamasının 2020 ve 2021 yılında yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV için de uygulanması sağlanmıştır.


2017/9917 Sayılı Karardan bağımsız olarak halihazırda, sabit yatırım tutarı 500 Milyon TL üzerindeki stratejik yatırımlar kapsamında yapılacak bina-inşaat harcamaları KDV iadesinden faydalandırılmaktadır. 

7.     7103 Sayılı Kanun Düzenlemeleri 

Yatırım yapacak olan mükelleflerin, yatırımda kullanacakları döviz cinsinden nakitleri yatırım yapılacak tarihe kadar TL'nin değer kaybetmesi nedeniyle oluşacak kur farkı üzerinden kurumlar vergisi ödememeleri için, 7103 sayılı Kanun'un 11. maddesiyle; Vergi Usul Kanunu'nun "Yabancı paralar" başlıklı 280. maddesinden sonra gelmek üzere, yurt dışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paraların değerlemesine yönelik yeni düzenlemeler içeren 280/A maddesi eklenmiştir. 

Buna göre, yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırım yapacak olan tam mükellef sermaye şirketlerine, işe başladıkları hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar yurt dışından getirilerek sermaye olarak konulan yabancı paraların, söz konusu dönem zarfında, yatırım teşvik belgesi kapsamında sarf olunan kısmı nedeniyle oluşan kur farkları, pasifte özel bir fon hesabına alınabilecektir. Bu durumda olumlu kur farkları bu hesabın alacağına, olumsuz kur farkları ise bu hesabın borcuna kaydedilecektir. 

Mükelleflerin, bu madde hükmünden yararlanabilmeleri için ticaret siciline tescil tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar yatırım teşvik belgesi almak için başvuruda bulunmuş ve işe başlanılan hesap dönemini takip eden hesap dönemi sonuna kadar bu belgeyi almış olmaları gerekmektedir. 

8.     Sonuç 

Mevcut yatırım teşvik sistemi oldukça karmaşık olduğundan, yapılacak olan yatırımın hangi oranlarda, hangi şartlarda, hangi teşvik ve desteklere tabi olduğunun anlaşılması uzmanlık isteyen bir konu haline gelmektedir.

Yukarıda anlatılmaya çalışılan bilgiler çerçevesinde yatırım teşvik sisteminin okunması ve faydalanabilecek teşvik unsurlarının buna göre belirlenmesi gerekmektedir.