Birleşme ve Satın Almalarda Motivasyon - 3

Yazımıza başlamadan önce yüreğimizi paramparça eden afette hayatını kaybeden herkesin huzur içinde uyumalarını diliyoruz. Geride bıraktıkları sevenlerine ise sabır dilemekten başka elimizden ne yazık ki bir şey gelemiyor. Yıllarca görmezden geldiğimiz gerçeklerin binlerce insanın hayatıyla hatırlatılması yaşananlardan hepimizin sorumlu olduğunu gösteriyor ne yazık ki. Umarız bu elim acıları bir daha yaşamamak üzere artık hepimiz üzerimize düşenleri yapmaya başlarız.

Yazımızı okuyacak olan siz değerli okurların, konuya girmeden önce bir süre gündelik hayatın kargaşasından uzaklaşmasını, iş hayatının streslerini bir kenara bırakmasını istiyoruz. Sevdiklerinizi düşünün lütfen. Değer verdiğiniz insanlar ile geçirdiğiniz her dakikanın ne kadar kıymetli olduğunu hatırlayın. Geriye kalan hiçbir konu onlar kadar kıymetli değil.

Şu ana kadar dört motivasyon türü ile birleşme satın alma süreçlerine giriş yapılabileceğinden bahsetmiştik. Bunlar büyüme, sinerji, çeşitlendirme ve yatay entegrasyondu. Ancak bunların haricinde de motivasyon türlerimiz var tabi ki. Büyümeden yana şikayeti olmayan, arayışı entegrasyon ve buna bağlı kazançlar olmayanlar olabilir. Ayrıca her işi yapmak zorunda değilim de diyor olabilir yatırımcı, kendi bildiğim işte en iyi olmak benim için yeter diyenler vardır mutlaka. Son olarak da mücadeleden korkmayanların tercih etmeyeceği yatay entegrasyondan bahsetmiştik.

O zaman kalan iki motivasyonla yolumuza devam edelim ve bakalım eğer bunlardan biri potansiyel yatırımcıların zihninde bir ışık yaratıyor mu?

Dikey entegrasyon ile istenen satın alan şirketin ihtiyacı olan kaynaklara sahip bir şirketi satın almaktır. Kaynaklardan kasıt sadece hammadde veya üretim sermayesi olmayabilir. Dağıtım ağı, müşteri portföyü veya teknoloji gibi kaynaklar da dikey entegrasyon hedeflerini oluşturabilir. En güzel örneklerden biri 1984 yılında Chevron’un Gulf Oil’i satın alması olabilir. Aynı yıl Mobil de Superior Oil isimli şirketi satın almıştır. Bu iki örnekte de satın alan taraf güzel rafineri tesislerine sahip şirketlerken satın alınan tarafında hammadde kaynaklarına sahiptir. Bu gibi dikey entegrasyon süreçlerine geri yönlü dikey entegrasyon denir. İleri yönlü dikey entegrasyon örneği daha ziyade müşteri portföyü veya dağıtım ağı için hedef arayan şirketlerin girdiği süreçtir.

Bir diğer dikey entegrasyon sebebi de nitelikli ürün ihtiyacından doğabilir. Bazı şirketler sadece kendileri için üretilen bir parçaya ihtiyaç duyuyor olabilir. Bu parçaların piyasa için hiçbir değeri olmayabilir. Böyle durumlarda şirkete bu parçayı üreten tedarikçinin yokluğu piyasa tarafından hissedilmeyebilir ancak şirket bunun acısını ağır bir şekilde hissedecektir. Kaybolan tedarikçisi yerine yeni bir tedarikçi bulmak ve “nitelikli ve özel olan siparişi” konusunda yeni tedarikçiye yeterli know-how edindirmek zaman ve maliyet gerektirecektir. Böyle bir durumda en güzeli yetenekli tedarikçinin şirket tarafından satın alınması olabilir. Bu durum da dikey entegrasyona güzel bir örnektir.

Bu motivasyon türü esasen satın alınacak olan şirketlerin gözünden bakan bir motivasyon türüdür. Kimi zaman şirket sahipleri kendilerini satın almayı planlayan şirketin kendi şirketlerinin kaynaklarını daha iyi yönetebileceğine inanırlar. Bu gibi durumlarda kendileri açısından “süper kahramanlarını” aramaya başlarlar. Bu kimi zaman profesyonel bir CEO olabilirken kimi zamanda kendilerinden daha kurumsal şirketler de olabilir.

Bu özellikle Türkiye’deki küçük aile şirketleri için geçerlidir. Zira KOBİ boyutlarındaki Türk aile şirketlerinin çoğu kurumsallıktan uzak gündelik kararlar ile yönetilir. Öte yandan satın almayı yapacak olan şirketin yöneticileri de satın alacakları firmanın potansiyelinin farkındadır ve Bu potansiyelden yararlanarak somut başarılar kazanabileceğine inanır. 

Kurumsallıktan bağımsız olarak özellikli bir ürün, patent veya hizmet yaratan girişimciler ürünlerine ilişkin yatırım yapacak kaynak sahibi değillerse gelişimlerini sağlayabilmek için de kendisinden büyük yatırımcıların kendilerine ortak olmalarını hevesle bekleyebilirler. Böyle durumlarda start-up bir şirketin alınması alıcı tarafın desteği sonrası hızlı bir büyüme yaratabilir.

Yine aynı benzetmeyi yapacak olursak; cebindeki parayı harcamaya niyetli bireylerin gelecek planları olduğu gibi şirketlerin de gelecek hayalleri bulunmaktadır. Bu hayalleri gerçekleştirmek için ellerindeki imkanları doğru şekilde kullanmalı ve hedeflerine uygun araçlar seçmelidirler. Şirketler her zaman başka şirketlerle birleşerek büyümez veya gelişmez. İç yatırım yapmak da bir tercihtir. Ancak geleceğe yönelik planlar 3 yazı halinde ifade etmeye çalıştığımız motivasyonlardan birisi ile açıklanabiliyorsa o zaman sizin için en doğrusu hedeflerinize uygun bir şirket bularak birleşme veya satın alma opsiyonlarını değerlendirmek olacaktır.