Anasayfa
Intern
Uluslararası
İrtibat
Bilindiği üzere binek otomobillerde gider kısıtlaması 2019 yılı sonlarına doğru kamuoyunda gündem oluşturmuş, 7 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan 7194 Sayılı Kanun'la resmen hayatımıza girmiştir.
Bu yazımızda, 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulamaya konulan binek araçlardaki gider kısıtlamasına ilişkin önemli noktaları mevzuat kapsamında değerlendirmeye çalışacağız.
Binek araçlara ilişkin yasal düzenleme 7194 Sayılı Kanun'un 13 ve 14 üncü maddeleri ile 193 Sayılı Kanun'un 40 ve 68 inci maddelerinin 1. fıkrasına eklenen hükümler ile düzenlemeye girmiştir.
Söz konusu düzenlemede;
ibareleri eklenmiştir.
23.12.2019 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan 512 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 2019 yılına ilişkin yeniden değerleme oranı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından %22,58 olarak ilan edilmiştir. Yaklaşık olarak bu oran kullanılarak binek araçlara ilişkin gider kısıtlaması 2020 yılında aşağıda belirtilen tutarlara gelmiştir. Ancak aşağıda görüleceği üzere 2020 yılı aylık kira gideri kısıtlaması herhangi bir artırıma tabi tutulmamıştır.
Kanunda belirtilen binek otomobil tanımı Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 87.03 pozisyonunda tanımlanan binek otomobiller ile esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş (87.02 pozisyonuna girenler hariç, steyşın vagonlar ve yarış arabaları dâhil) hem insan hem eşya taşıyabilen motorlu araçlar gibi çok amaçlı araçları kapsadığı belirtilmiştir.
Bu tanımdan yola çıkarak aşağıdaki kapsama giren araçlar 87.03 pozisyonunda yer almakta olup binek otomobil olarak değerlendirilecektir.
Söz konusu düzenleme ile faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 5.500 TL'ye (KDV Hariç) kadarlık kısmının gider olarak dikkate alınacağı 5.500 TL'yi geçen tutarların ise kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı açıklanmıştır.
Durumu bir örnek ile açıklayacak olursak;
Örnek: ABC Ltd. Şti. kiralamış olduğu binek otomobil için aylık 10.000 TL (KDV hariç) kiralama bedeli ödemektedir. KDV Tutarı 1.800 TL'dir. Bu durumda;
Gider Yazılacak Tutar: 5.500 TL
İndirim Konusu Yapılacak KDV (5.500*0,18): 990 TL
KKEG Yazılacak Tutar (10.000 – 5.500): 4.500 TL
İndirim Konusu Yapılamayacak KDV (4.500 * 0,18): 810 TL
Yukarıdaki örnekte görüleceği üzere araç kira bedelinin KDV'sinin de tamamının değil, 5.500 TL'ye tekabül eden kısmının indirim konusu yapılabileceği görülmüştür.
Bu hesaplama, kiralanan her aracın aylık kirasının 5.500 TL'yi (KDV hariç) geçip geçmediği sorgulanarak yapılmalıdır. Aksi takdirde birden fazla araç için gelen aylık kira faturalarının vergi matrahları üzerinden hesaplama yapılması hatalı gider ve KDV indirimi yapılmasına sebep olacaktır.
Bilindiği üzere binek otomobillerin giderlerinin vergi matrahından indirimine ilişkin düzenleme 07.12.2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış, söz konusu düzenlemede araç kiralarında sadece aylık kiralanan araçlara ilişkin hususlar belirtilmişti. Günlük olarak kiralanan araçlar ile ilgili bir açıklama yapılmaması kafalarda soru işaretleri oluşturmuştu. 27.05.2020 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan 311 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile kafalarda oluşan soru işareti giderilmiş oldu.
açıklama yapılarak nasıl hesaplanması gerektiği belirtilmiştir.
Örnek: ABC Ltd. Şti. 20.06.2020 tarihinde bir adet binek otomobil kiralamıştır. Kiralama sözleşmesine göre binek otomobilin günlük kiralama bedeli 200 TL +36 TL KDV olup, sözleşme süresi 10 gündür. 10 günlük kiralama bedeli 2.000 TL + 360 TL (KDV)'dir.
Bu durumda;
Mükellef kurum tarafından kiralama Haziran ayı içinde yapıldığından, o yıl için belirlenen ve kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama gideri olan 5.500 TL, Haziran ayının gün sayısı olan 30'a bölünerek gider olarak dikkate alınabilecek günlük azami kiralama bedeli bulunacaktır.
Buna göre;
KDV Tutarının Belirlenmesi (5.500*0,18 = 990 TL)
311 Sıra Numaralı Gelir Vergisi Tebliğinde belirtildiği üzere faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 2020 yılı için 160.000 TL, söz konusu vergilerin tercihen maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde, amortismana tabi tutarı 2020 yılı için 300.000 TL'yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
Yukarıdaki tebliğe göre amortismana tabi tutarın belirlenmesinde araca ilişkin vergilerin maliyete eklenmesi veya direkt gider olarak yazılması gibi karşımıza iki yöntem çıkmaktadır. Gider yöntemine göre özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamları gider olarak belirlenecek olup, 2020 yılı ÖTV ve KDV yazma sınırı 140.000 TL üzeri olan kısım kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
Maliyete ekleme yönteminde ise binek araca ilişkin vergiler maliyete eklenerek 2020 yılı amortismana tabi tutar olan 300.000 TL'yi aşan kısım kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
Söz konusu yöntemlere ilişkin aşağıdaki gibi bir örnek verebiliriz.
Örnek: ABC Ltd. Şti. 15.01.2020 tarihinde silindir hacmi 1550 cm3 olan vergisiz fiyatı 200.000 TL'ye binek araç satın almıştır. Aracın ÖTV tutarı (200.000*0,60) 120.000 TL, KDV tutarı (320.000*0,18) 57.600 TL'dir.
Hesaplamaya ilişkin bilgiler;
ÖTV ve KDV'nin Gider Yazılması Durumunda:
ÖTV ve KDV'nin Maliyete Eklenmesi Durumunda:
Yukarıda belirttiğimiz üzere şirketler binek araç satın aldıklarında, araca ilişkin ÖTV ve KDV'yi aracın maliyetine eklerlerse 300.000 TL, direkt gider olarak değerlendirilirse 160.000 TL'ye kadar ayırdıkları amortismanı gider olarak değerlendirebilecekler. Bu tutarlar üzerinde kalan aracın vergisiz satış fiyatı ile ÖTV ve KDV tutarları Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak değerlendirilecektir.
Örnek: Yukarıdaki örneğimizden yola çıkarak vergisiz satış fiyatı 200.000 TL, ÖTV ve KDV tutarı 177.600 TL olan araç 2024 yılı Ocak ayında 150.000 TL'ye satılmıştır.
Söz konusu aracın amortisman gideri ve satışına ilişkin çözüm yöntemleri aşağıdaki şekilde olacaktır.
ÖTV ve KDV'nin Maliyete Eklenmesi Durumunda Amortisman Gideri:
2021, 2022 ve 2023 yıllarında yukarıdaki kayıtta olduğu gibi yıllık amortisman kaydı atılacaktır.
Tebliğ gereği amortisman ayırma aşamasında daha önceki yıllarda kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınan toplam 62.080 TL amortisman giderinin aracın satıldığı dönem itibariyle gelir veya kurumlar beyannamesinde "Diğer İndirimler" satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
Bu yöntemde ise tebliğ gereği ancak amortisman ayırma dönemi kanunen kabul edilmeyen gider olarak kurum kazancına ilave edilen 32.000 TL gelir veya kurumlar beyannamesinde "Diğer İndirimler" satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
Yukarıdaki her iki yöntem de tebliğ kapsamında değerlendirildiğinde, ÖTV ve KDV tutarlarının maliyete eklenip amortismana tabi tutulduğu durumlarda, ilgili yıllarda daha fazla kanunen kabul edilmeyen gider yazılmaktadır. Bu durum aracın satış anında daha fazla "Diğer İndirimler" satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılacağını göstermektedir.
Ancak ÖTV ve KDV'nin gider olarak yazılması gerektiği durumlarda 140.000 TL'yi aşan tutar, aracın alındığı dönemde tek bir seferde kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilecek olup, aracın satışı anında kazanç üzerinden bir indirim konusu yapılmayacaktır. Dolayısıyla araca ilişkin ÖTV ve KDV tutarının aracın maliyetine eklenmesi daha avantajlı görünmektedir.
Kanunda faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70'i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.
Yürürlüğe giren kanunla beraber işletmenin envanterinde ya da kiralama yoluyla edindiği tüm binek otomobillere ilişkin her türlü bakım, onarım, OGS, HGS, Köprü Geçiş Ücreti, Akaryakıt, Sigorta, Kredi Faizi vb. giderlerin sadece %70'i kurumlar vergisinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
Örneğin: ABC Ltd. Şti. kiralamış olduğu binek araç için 7.000 TL (KDV Hariç) bakım gideri yapmıştır.
311 Sıra No.lu Tebliğ incelendiğinde Bakanlığın finansal kiralama yoluyla edinilen binek araçların aylık kira bedeli ile cari giderleri farklı şekilde değerlendirmeye alındığı görülmüştür. Tebliğe göre finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerde aylık kira bedeli için kısıtlama aranmazken, bu şekilde edinilen araçların cari giderlerinin %70'inin gider yazılmasına ve aynı zamanda %70'ine tekabül eden KDV'sinin indirim konusu yapılmasına izin verilmiştir.
Örnek; XYZ Ltd. Şti. 25.06.2020 tarihinde finansal kiralama yoluyla aylık bedeli 15.000 TL olmak üzere 24 aylığına bir adet binek otomobil edinmiştir. Sözleşme süresi sonunda binek otomobilin mülkiyeti XYZ Ltd. Şti'ne geçecektir.
Örneğimize göre kiracı, kiralamış olduğu binek otomobil için borç anapara ödemesi ve faiz giderini ayrıştırması gerekmekte olup ilk yıl hesaplanan toplam faiz giderini maliyete eklemesi gerekmektedir. Sonraki yıllar ise kalan faiz gideri dönemsel olarak gider veya maliyet olarak dikkate alması gerekmektedir.
Bu durumda örneğimizdeki XYZ Ltd. Şti. 2020 yılı için hesaplanan faiz giderini "Haklar" hesabında bulunan binek otomobilin maliyetine eklemeli, 2021 ve sonraki yıllar ortaya çıkan faiz giderleri doğrudan gider olarak dikkate alınması halinde ise %70'i kurum kazancının tespitinde gider olacak şekilde indirim konusu yapılmalıdır. XYZ Ltd. Şti. 2020 yılı itibariyle edinmiş olduğu binek otomobillere ilişkin her türlü bakım, onarım, OGS, HGS, Köprü Geçiş Ücreti, Akaryakıt, Sigorta vb. giderlerin de sadece %70'ini kurumlar vergisinde gider olarak dikkate alabilecektir.
Kanun kapsamında 01/01/2020 tarihinden önce başlayan ve Kanun'un yürürlük tarihinden sonra da devam eden kiralamalarda 01/01/2020 tarihinden sonrasına tekabül eden kira bedelleri ile dönemsel olarak kayıtlara alınan cari giderler (zorunlu sigorta, kasko vs.) gider kısıtlamasına tabi olacaktır. Örneğin , 01.12.2019 tarihinde 1 yıllığına kiralanan bir binek aracın aylık kira bedelleri 01/01/2020 tarihinden itibaren aylık 5.500 TL 'si gider olarak dikkate alınacak olup 5.500 TL üzeri kira bedeli kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilecektir. Binek araçlar için yıllık olarak yaptırılan zorunlu sigorta, kasko gibi dönemsel olarak dikkate alınan giderlerde 01/01/2020 tarihinden itibaren aylık gider olarak dikkate alınacak tutarların sadece %70'i gider olarak dikkate alınıp %30'u kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilecektir.
Yukarıdaki uygulamalarda görüleceği üzere binek otomobillere ilişkin giderlerin hesaplanma şekli kazancın tespitinde son derece önemli hale gelmiştir. Bu sebeple mükelleflerin takibinin kolaylığı açısından binek otomobillere ilişkin kazancın tespitinde indirebileceği ve indiremeyeceği giderleri ayrı muhasebe hesaplarında göstermeleri gerektiğini tavsiye etmekteyiz. Bunun yanı sıra KDV'si indirim konusu yapılamayan binek oto alım ve giderlerine ilişkin KDV'ler için KDVK Madde 30/d kapsamında değerlendirilip geçici vergi beyannameleri ile kurumlar vergisi beyannamelerinin kanunen kabul edilmeyen giderler ayrımında göstermemiz gerektiği unutulmamalıdır.
7194 Sayılı Kanunla ortaya çıkan ve 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere hayatımıza giren "Binek Otomobillere İlişkin Gider ve KDV Kısıtlaması Uygulaması" Kanun gerekçesinde belirtildiği üzere gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin ticari faaliyetleri haricinde şahsi ihtiyaçları için kullanılmak üzere aldığı binek otomobillere ait giderlerin gelir veya kurum kazancından indirebildiği öngörülmesi üzerine ortaya çıkmıştır. Kanaatimizce, her ne kadar bu yaklaşım, kazancın tespitinde oluşan suiistimali engellemeye çalışsa da, uygulanabilirliğindeki zorluk açısından mükelleflerin iş yoğunluğunu daha da artıracaktır.
