Alıcı Adına Gönderilen Mallarda Sevk İrsaliyesi ve Fatura

Fuat Cengiz

1. Giriş

Bilindiği üzere malların taşınmasında Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 230. maddesi uyarınca sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekmekte ve mallar bu sevk irsaliyesiyle birlikte taşınarak, yol denetimlerinde sevk irsaliyesinin ibraz edilmesi gerekmektedir.

Uygulamada bazen çift nakliye nedeniyle oluşacak masrafları önlemek amacıyla alıcılar, satın aldıkları malın kendi işyerlerine değil de doğrudan bu malı sattıkları müşterilerinin adresine gönderilmesini talep etmektedirler.

Bu yazımızda malın alıcı adına, alıcının gösterdiği başka bir kişinin adresine taşınması halinde sevk irsaliyesinin ve faturanın nasıl düzenleneceği ele alınmaktadır.

2. Malın, Alıcının Talimatına Göre Başka Bir Kişinin Adresine Sevk Edilmesinde Belge Düzeni

Konuyla ilgili olarak 173 no.lu VUK Genel Tebliği’nde yapılmış olan açıklama şöyledir.

“d) Bazı mükelleflerin başka mükelleflere teslim edilmek üzere üçüncü şahıslara talimat vererek mal sevk ettirmesi durumunda sevk irsaliyesi aşağıdaki örnekte açıklandığı şekilde düzenlenecektir.

Örnek: Toptancı (A) müşterisi olan perakendeci (C)’ye teslim edilmek üzere imalatçı (B)’ye talimat vererek kendi adına mal sevkiyatı yapılmasını istemektedir. Bu örnekte (C)’ye karşı esas satıcı (A)’dır. (B) ise (A)’ya karşı satıcı durumundadır. Ancak, malı (A) yerine (C)’ye teslim etmektedir.

Buna göre, 167 sıra no.lu Vergi Usul Kanun’u Genel Tebliği’nin 6/a maddesinde açıklandığı gibi, malın alıcı (C)’ye teslim edilmek üzere (B) tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde (B), bir nüshası kendinde kalacak ve diğer nüshası (C)’ye gönderilecek şekilde sevk irsaliyesi düzenleyecek ayrıca kendinde kalan nüshasının bir (örneğini) fotokopisini de (A)’ya gönderecektir. Sevk irsaliyesinin müşteriler bölümüne ise “(A) adına (C)’ye teslim edilmek üzere” ibaresini yazacaktır.

Daha sonra, (B) tarafından (A)’ya ve (A) tarafından da (C)’ye düzenlenecek satış faturalarına, (B) tarafından düzenlenmiş sevk irsaliyesinin tarih ve numarası yazılmak suretiyle, mal alım satımına ilişkin belgeler düzenlenmiş olacaktır.”

Tebliğ’de verilen örnekte taşıma işlemi (B)’den (C)’ye yapılmakta ve irsaliyeyi (B) düzenlemektedir. Görüldüğü gibi mal müşteriye değil onun gösterdiği başka birine sevk edildiğinde;

Sevk irsaliyesi müşteri adına normal şekilde düzenlenecek, irsaliye üzerine malın alıcı adına teslim edileceği kişi veya firmanın adı ile adresi yazılarak teslimatın alıcı adına bu kişi veya firmaya yapılacağı belirtilecektir.

Bu sevkiyatta sevk irsaliyesi mal ile birlikte alıcının gösterdiği kişiye gideceğinden malı sevk eden, kendisinde kalan irsaliye nüshasının bir örneğini ayrıca alıcıya gönderecektir. Alıcı adına düzenlenecek faturada bu irsaliyenin numarası belirtilecektir.
Alıcının kendi müşterisine düzenleyeceği bu mala ait faturada da yine aynı irsaliyenin numarası yer alacaktır.

3. Diğer Hususlar

Bu bölümde, malların alıcının talimatına göre başka bir kişinin adresine sevk edilmesinde irsaliyeli fatura ve e-fatura kullanımı ile alıcının yurtdışında ancak sevk adresinin yurtiçinde bulunması durumunda ne yapılması gerektiği hakkında kısa bilgiler verilecektir.

İrsaliyeli Fatura Kullanımı

Bilindiği üzere irsaliyeli fatura kullanılması isteğe bağlıdır. Mükellefler bir kısım satışlarını irsaliyeli fatura ile bazı satışlarını ise önce sevk irsaliyesi ile sevkiyat yapmak daha sonra (7 gün içinde) fatura düzenlemek suretiyle belgeleyebilirler.

İrsaliyeli fatura ile doğrudan müşterinin müşterisine mal sevki bu şekilde mümkün olmakla beraber söz konusu uygulama, malı teslim alanın bu malı kendisine satanın hangi bedel üzerinden satın aldığını öğrenmesine yol açacağı için ticari açıdan değerlendirildiğinde tavsiye edilmemektedir.

Yukarıdaki hususa dikkat edilmesi ve böyle hallerde sevkiyatın irsaliyeli fatura ile değil, üzerinde fiyatın gösterilmediği sevk irsaliyesiyle yapılması, ayrıca fatura düzenlenerek alıcıya gönderilmesi suretiyle söz konusu sakıncanın önlenebileceği hususunun göz önünde tutulması gerekir.

E-Fatura Kullanımı

E-Fatura kullanılması durumunda zaten irsaliyeli fatura kullanılmamakta, taşıma işleminin sevk irsaliyesiyle yapılması gerekmektedir.

Yurtdışındaki Alıcı İçin Yurtiçinde Teslim Yapılması

Yurt dışındaki alıcıların Türkiye’den temin ettikleri malların kendi ülkelerine veya başka bir ülkeye gönderilmeksizin, Türkiye’deki bir mükellefe teslim edilmesini isteyebilmektedirler. Bu durumda da yine malın faturası ve sevk irsaliyesi yabancı firma adına düzenlenecek, sevk irsaliyesinde teslim yeri olarak alıcının gösterdiği Türkiye’deki yer belirtilecek ve teslimat bu adrese yapılacaktır. Bu gibi durumlarda alıcı yurt dışında olmakla beraber, mal Türkiye dışına çıkarılmadığı için söz konusu teslimat ihracat sayılmamakta, dolayısıyla kesilecek mal satış faturasının KDV’li olması gerekmektedir.

4. Sonuç

Görüldüğü üzere isteyen mükelleflerin bazı durumlarda başka mükelleflere teslim edilmek üzere üçüncü şahıslara talimat vererek mal sevk ettirmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak yukarıdaki açıklamaların ve özellik arz eden durumların göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

« Yayınlar

« Sirküler
« Yazılar