Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’de Yapılan Değişiklikler

  Sirküler No: 2022 / 80

Tarih: 22.04.2022

19.04.2022 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan 2022-32/66 no.lu Tebliğ ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ'de bazı değişiklikler yapılmıştır.

Yapılan düzenlemelere ilişkin görüşlerimize aşağıda yer verilmiştir.

1.     Menkul Kıymet Satış (Mal Alım/Satım Dahil) Sözleşmelerinde Uygulama;

Bilindiği üzere Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Ancak yapılan düzenleme ile 16.11.2018 tarihinde ise Resmi Gazete' de yayınlanan "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin (No: 2018-32/52) 8. maddesinin 9. bendi değiştirilmiş ve 19.04.2022 tarihi itibariyle menkul satış sözleşmelerine konu ödeme yükümlülüklerinin, Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Menkul niteliğindeki  malların da bu kapsamda değerlendirilmesi gerekmektedir:

"Madde 8/9. Fıkra:

(9) Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur."

19.04.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yukarıdaki düzenleme ile taşıt dışındaki menkul satışlarına ilişkin faturalar döviz cinsinden düzenlenebilecek olup, bu faturalara ilişkin ödemeler Türk lirası (TL) cinsinden yapılacaktır.

Sözleşmenin yazılı olarak düzenlenmesi zorunlu olmayıp, sözlü olarak yapılan anlaşmalarda da ödeme yükümlülüğü TL olarak yerine getirilecektir.

Söz konusu uygulama 19.04.2022 tarihi itibariyle yapılacak olan ödemeler için geçerlidir. Sözleşmenin bu tarihten önce yapılmasının bir önemi bulunmamaktadır. 19.04.2022 tarihinden önce yapılan sözleşmelere ilişkin bu tarih itibariyle yapılacak ödemeler de TL olarak yerine getirilecektir.

Avans ödemeleri de bu kapsamda olup, 19.04.2022 tarihi itibariyle yapılacak olan avans ödemelerinin TL olarak yapılması gerekmektedir.

19.04.2022 tarihinden önce yapılan satışlar için 19.04.2022 tarihi itibariyle çek ve senet ile yapılacak ödemeler de TL olarak gerçekleştirilecektir.

TL'ye dönüşüm kuru olarak ödeme tarihinde TCMB tarafından yayımlanan döviz alış kurunun esas alınması gerektiği kanaatindeyiz. Bu durumda alıcı tarafından alacak tutarı kayıtlarda yabancı paralı alacak, satıcı tarafından da yabancı paralı borç olarak takip edilecek ve ödeme günü kuru ile TL tahsilat/ödeme yapıldığı tarihe kadar kur farkı gelir ve gideri oluşacaktır.

Taşıt dışında kalan menkul kıymet, ticari mal, emtia alım-satımına ilişkin ödemelerin TL olarak yapılmaması durumunda işlemin tarafları için ayrı ayrı olmak ve tekrarı halinde 2 kat olarak uygulanmak şartıyla 11.000,00 TL ila 100.000,00 TL arasında idari para cezası uygulanacaktır.

2.     Kiralama Sözleşmelerinde Uygulama;

Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan menkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Kiralama sözleşmeleri TL ödeme zorunluluğu kapsamına alınmamıştır.

3.     Hizmet Sözleşmelerinde Uygulama;

Türkiye'de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; aşağıda belirtilenler dışında kalan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramamaktadırlar.

a)     Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri,

b)     İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,

c)     Türkiye'de yerleşik kişilerin yurtdışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,

d)     Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; Türkiye'de başlayıp yurtdışında sonlanan, yurtdışında başlayıp Türkiye'de sonlanan veya yurt dışında başlayıp yurtdışında sonlanan hizmet sözleşmeleri.

Ancak 16.11.2018 tarihinde ise Resmi Gazete' de yayınlanan "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin (No: 2018-32/52) 8. maddesinin 19. bendi kapsamında, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin işveren veya hizmet alan olarak taraf olduğu hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.

Buna göre eğer hizmet alan, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirket ise, hizmet sözleşmesi bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir ve ilgili ödemeler döviz olarak yapılabilir.

Başka bir ifade ile hizmet sözleşmelerine ilişkin yeni bir düzenleme bulunmamaktadır, eski uygulama aynen devam etmektedir.

4.     İş Sözleşmelerindeki Uygulama;

Türkiye'de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; yurt dışında ifa edilecekler ile gemi adamlarının taraf oldukları dışında kalan iş sözleşmelerinde  sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.

Ancak 16.11.2018 tarihinde ise Resmi Gazete' de yayınlanan "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin (No: 2018-32/52) 8. maddesinin 19. bendi kapsamında, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki  faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin işveren veya hizmet alan olarak taraf olduğu iş sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.

İş sözleşmelerine ilişkin yeni bir düzenleme bulunmamaktadır, hizmet sözleşmelerinde olduğu gibi eski uygulama aynen devam ettirilmektedir

5.     Eser Sözleşmelerindeki Uygulama;

Eser sözleşmesi, iş sahibi ile yüklenici arasında yapılan bir anlaşma uyarınca ve önceden kararlaştırılan belli bir bedel karşılığında, iş sahibinin denetimi ve gözetimi olmaksızın bağımsız bir çalışmayla bir nesnenin yapımı veya bakımı - onarımı ya da üstlenilen bir işin yerine getirilmesidir.

Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; döviz cinsinden maliyet içeren eser sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür

Eser sözleşmeleri ile uygulamada herhangi bir değişiklik bulunmamakta olup, eski uygulama halen günceldir.

6.     Konut ve Çatılı İşyeri Kiralama Sözleşmelerindeki Uygulama;

2008-32/34 no.lu Tebliğ'in 8. maddesinin 2. fıkrasında;

"Türkiye'de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar."

ifadesi yer almaktadır. Söz konusu yasak devam etmekte olup, 2022/32-66 no.lu Tebliğ ile bu konuda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır

19.04.2022 tarihli Tebliğ ile sadece menkul kıymet satış sözleşmelerine ilişkin ödeme yükümlülüğünün TL olarak yapılması zorunluluğu getirilmiş olup özetle uygulama aşağıdaki gibidir;

(*) Tebliğin 8. Maddesinin 19. Fıkrası Kapsamına Girenler İçin

(**) Tebliğin 8. Maddesinin 8. Fıkrası Kapsamına Girenler İçin

Konu çok yeni olup, birçok konuda farklı görüşlere rastlamak mümkündür.

Tebliğin güncel haline ulaşmak için tıklayınız.

Bilgi edinmenizi rica ederiz.

"Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Rödl & Partner'a işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz."