Yeniden Değerleme Uygulaması, Yenileme Fonu ve Amortisman Hesaplamasında Yapılan Düzenlemeler

  Sirküler No: 2021 / 158

Tarih: 26.10.2021

 26.10.2021  tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan 7338 sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanun'da değişiklikler yapılmıştır. Buna göre, yeniden değerleme, yenileme fonu ve amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin uygulamalarda bazı düzenlemeler yapılmıştır. 

 

• Yeniden Değerleme Uygulaması

Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanun'un 298. maddesinde enflasyon düzeltmesi ve yeniden değerleme oranına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. 7338 sayılı Kanunun 31.maddesiyle, şartları sağlayan mükelleflere bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini değerleme olanağı getirilmiştir. 

Buna göre, kollektif, adi komandit ve adi şirketler dahil olmak üzere tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri (devamlı olarak enflasyon düzeltmesi yapanlar ile kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç), enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının gerçekleşmediği hesap dönemlerinin sonu itibarıyla, bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetlerini ve bunlar üzerinden ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları söz konusu maddede belirtilen şartlar doğrultusunda yeniden değerleyebileceklerdir.

Aynı Kanun'un 52. maddesiyle ise yeniden değerleme yapacak mükellefler istemeleri halinde ilk kez yeniden değerleme yapacakları hesap döneminden önceki hesap dönemin sonu itibariyle bilançolarında kayıtlı bulunan taşınmazlar ile amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerini yeniden değerleyebileceklerdir. 

Bu kapsamda, yapılan yeniden değerleme sonucunda taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin değerinde meydana gelecek değer artışı, taşınmazlar ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ayrıntılı olarak gösterilerek, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilmesi gerekmektedir.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, fon hesabında gösterilen değer artışı üzerinden %2 oranında vergi hesaplanması gerekmektedir. Bu vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın sonuna kadar bir beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilecektir. 

İlk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenecektir. Ödenen vergi; gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmeyecek, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecektir. Beyanın zamanında yapılmaması ya da tahakkuk eden verginin süresinde ödenmemesi halinde yeniden değerleme hükümlerinden faydalanılamayacaktır.

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır. Sermayeye eklenen değer artışları, ortaklar tarafından işletmeye ilave edilmiş kıymetler olarak kabul edilecektir. Bu işlemler kâr dağıtımı sayılmayacaktır.

Yeniden değerlemenin herhangi bir yıl yapılmamasından veya değerleme oranının düşük uygulanmasından dolayı daha sonraki yıllarda geçmiş dönemlere ilişkin yeniden değerleme yapılamayacaktır.

Hesap dönemi içinde aktife giren iktisadi kıymetler için aktife girdiği hesap döneminde, yeniden değerleme yapılmayacaktır.

Enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluştuğu dönemlerde yeniden değerleme yapılmayacaktır. Anılan fıkrada belirtilen enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşmadığı ilk hesap döneminden itibaren, yeniden değerleme uygulamasına devam edilebilecektir.

Yeniden değerlemenin herhangi bir yılda yapılmaması durumunda, sonraki hesap dönemlerine ilişkin olarak yeniden değerleme yapılabilecektir.

Bu hükümler, 01.01.2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.

• Amortisman Sürelerinde ve Uygulamasında Yapılan Düzenlemeler

Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu'nun 320. maddesinde amortisman süreleri ve uygulamasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. 7338 sayılı Kanunun 34. maddesiyle, günlük amortisman uygulaması  ve amortisman sürelerinin uzatılması imkanı getirilmiştir.

Amortisman Uygulaması ve Oranları

Dileyen mükellefler, amortisman işlemine, işletme aktifine yeni kaydedilecek iktisadi kıymetler (kıst amortismana tabi binek otomobiller hariç) için bunların kullanıma hazır olduğu tarihte başlayıp ve her bir hesap dönemi için kıymetin aktifte kaldığı süre kadar gün esasına göre amortisman ayırabilecektir. 

Sürenin gün olarak hesaplanması için Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen faydalı ömür süreleri 365 ile çarpılacaktır.

Amortisman Sürelerinin Uzatılabilmesi

Bakanlıkça belirlenen faydalı ömür süresinin 2 katını ve 50 yılı aşmamak, her yıl için aynı nispet uygulanması şartıyla, daha uzun faydalı ömürler dikkate alınarak amortisman sürelerini uzatabilme hususunda serbesti tanınmıştır. 

Mükellefler bu tercihlerini iktisadi kıymetin envantere alındığı geçici vergi dönemi sonu itibarıyla kullanacaklardır. 

Bu şekilde belirlenen amortisman süresi ve oranı izleyen dönemlerde değiştirilemeyecektir

Bu hükümler, 26.10.2021 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

• Yenileme Fonu Uygulamasında Yapılan Düzenlemeler

Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu'nun 328. maddesinde yenileme fonu uygulamasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. 7338 sayılı Kanunun 36. maddesiyle, uygulamaya ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır.
Buna göre, amortismana tabi malların satılmasında yenileme fonu uygulaması aşağıdaki gibi olacaktır. 

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerce;

Satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabı, işin niteliğine göre zorunlu bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan doğan kar, satışın yapıldığı tarihi takip eden üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte geçici bir hesapta tutulabilir. Bu süre içinde, satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabı gerçekleşmezse, geçici hesapta tutulan kar, satışın yapıldığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kar ve zarar hesabına eklenir.

Pasifte geçici bir hesapta tutulan kar, finansal kiralama yoluyla edinilenler de dahil olmak üzere bu fıkranın (a) bendindeki esaslar dahilinde iktisap edilen bir veya birden fazla kıymetin bu Kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlarına mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.

Pasifte geçici bir hesapta tutulan kar, satışı yapılan iktisadi kıymetin yerine iktisap edilen yeni kıymetlerin amortisman ayrılabilecek tutarından fazla ise bu fazlalık, satışın yapıldığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kar ve zarar hesabına eklenir.

Satışın yapıldığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının sonundan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde pasifte geçici bir hesapta tutulan kar o yılın kar ve zarar hesabına eklenir.


Bu hüküm, 26.10.2021 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

• Amortismana Tabi Malların Sigorta Tazminatı Uygulamasında Yapılan Düzenlemeler

Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu'nun 329.maddesinde amortismana tabi malların sigorta tazminatı uygulamasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. 7338 sayılı Kanunun 37. maddesiyle, uygulamaya ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır.

Buna göre, amortismana tabi malların sigorta tazminatı uygulaması aşağıdaki gibi olacaktır. 

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerce;

Alınan sigorta tazminatı ile tamamen veya kısmen zarar gören amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yenilenmesi veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabı, işin niteliğine göre zorunlu bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa tazminat fazlası, tazminatın alındığı tarihi takip eden üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte geçici bir hesapta tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre içinde zarar gören iktisadi kıymetlerin yenilenmesi veya benzer mahiyetteki bir iktisadi kıymetin iktisabı gerçekleşmezse, geçici hesapta tutulan tazminat fazlası, tazminatın alındığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kar ve zarar hesabına eklenir.

Pasifte geçici bir hesapta tutulan tazminat fazlası, finansal kiralama yoluyla edinilenler de dahil olmak üzere (a) bendindeki esaslar dahilinde iktisap edilen bir veya birden fazla kıymetin bu Kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlarına mahsup edilir. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.

Pasifte geçici bir hesapta tutulan tazminat fazlası, zarar gören iktisadi kıymetin yerine iktisap edilen yeni kıymetlerin amortisman ayrılabilecek tutarından fazla ise bu fazlalık, tazminatın alındığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kar ve zarar hesabına eklenir.

Tazminatın alındığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının sonundan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde pasifte geçici bir hesapta tutulan tazminat fazlası o yılın kar ve zarar hesabına eklenir.

Bu hüküm, 26.10.2021 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.


Kanuna ulaşmak için tıklayınız.


Saygılarımızla

"Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Rödl & Partner'a işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.