Ticari Elektronik İletiler İçin Kullanılacak Olan İleti Yönetim Sistemi

  Sirküler No: 2020 / 168

Tarih: 07.08.2020

6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkın Kanun ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik kapsamında Ocak 2020'de açılan İleti Yönetim Sistemi ile hizmet sağlayıcıların alıcılara göndereceği ticari iletiler bir takım düzenlemelere tabi tutulmuştur.

İleti Yönetim Sisteminin 01.09.2020 tarihi itibariyle alıcıların yanı sıra kamunun kullanımına açılması gerçekleşecektir. Böylece mevzuatta belirtilen istisnai haller haricinde alıcının onayı olmaksızın ticari iletilerin gönderilmesinin önüne geçilmiştir.

Bu kapsamda ticari ileti özellikle müşterilere reklam, tanıtım, promosyon ve diğer ticari amaçlarla gönderilen her türlü iletiyi kapsamaktadır. Bu açıdan, İleti Yönetim Sistemi mevzuatı; e-ticaret ile de bağlantılı olup daha çok B2C olarak kısaltılan ve nihai tüketiciyi hedef alan iletişim kanallarının düzenlenmesini ve kural olarak bu tür alıcılara ileti gönderilmeden önce onay alınmasını temin etmeyi hedef almaktadır.

Bunun yanında mevzuat, genellikle ticari işletmelere (şirket veya gerçek kişi tacir) gönderilen ticari amaçlı iletileri de düzenlemektedir. Bu sebeple B2B işletmeler için ticari ileti gönderilirken öncesinde bir onay alınmasına gerek olmasa da bu tür alıcıların da ileti almayı reddetme hakları olduğu için aşağıda  açıklanan sistemlere gerekli kayıtları yapmaları mevzuata uyum açısından önem arz edecektir. 

1.     Genel Olarak İleti Yönetim Sistemi

İleti Yönetim Sistemi, hizmet sağlayıcılar tarafından alıcılara gönderilecek ticari iletilerin, izin dahilinde gönderilmesi durumunda bunların reddi ve ayrıca bunları yönetebilme imkanı sağlayan, alıcıların verdikleri izinleri görüntüleyen ve tüm izinleri zaman damgasıyla kayıt altına alıp güvenli biçimde saklayan ulusal bir veri tabanıdır.

Bu sistemin yürürlüğe konmasındaki temel amaç, uygulamadaki sorunların giderilmesidir. Özellikle alıcıların izinlerini vermiş olmalarından sonra hangi firmalara izin verdiklerini takip etmekte güçlük çekmeleri ve böylece izinlerini kaldırmak istemeleri durumunda bir kolaylık sağlanamaması, uygulamada alıcıların karşılarına çıkan sorunlar arasında örnek olarak sayılabilir. 

Genel olarak girişte belirtilen mevzuata tabi tutulan İleti Yönetim Sistemi, Ocak 2020'de açılsa da, sistemin hizmet sağlayıcılar ve alıcılar için hizmete açılması yaklaşık 6 ay sürmüştür ve çalışmalar hala devam etmektedir. 

2.     İleti Yönetim Sistemi Uygulama Alanı ve Yerine Getirilmesi Gereken Yükümlülükler

1. Uygulama Alanı

İleti Yönetim Sisteminin dayanağı mevzuat, hizmet sağlayıcılar, yani elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişiler için yükümlülükler öngörmektedir. Elektronik Ticaret Kanunun 2. maddesi, elektronik ticareti fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyet olarak tanımlamaktadır. 

Bu tür faaliyetler kapsamında telefon, çağrı merkezleri, faks, elektronik posta gibi vasıtalar kullanarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletiler kullanılması durumunda Elektronik Ticaret Kanunu uygulanacaktır. 

Sonuç itibariyle ticari tanıtım amacıyla e-posta, SMS vs. gönderilmemesi veya online sipariş vs. alınmaması durumunda bu mevzuatın uygulama alanına girilme ihtimali oldukça düşüktür.

1. Yükümlülükler

Yukarıda bahsi geçen mevzuatın genel olarak öngördüğü yükümlülükler aşağıdaki gibidir.

a)     Bilgi verme yükümlülüğü

Elektronik Ticaret Kanunun 3. maddesi gereğince hizmet sağlayıcı, elektronik iletişim araçlarıyla bir sözleşmenin yapılmasından önce, alıcıların kolayca ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak tanıtıcı bilgileri, sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek teknik adımlara ilişkin bilgiler hakkında bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır. 

Ancak tarafların tüketici olmadığı hallerde taraflar, bunun aksini kararlaştırabilmektedir. Sözleşmenin münhasıran elektronik posta yoluyla veya benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılmış olması durumunda bu yükümlülük doğmamaktadır.

b)    Elektronik iletişim araçlarıyla verilen siparişlerdeki yükümlülükler

Hizmet sağlayıcı, bu tür siparişlerde Elektronik Ticaret Kanunun 4. maddesinde yer alan esasları dikkate almak zorundadır. Örneğin hizmet sağlayıcı, alıcının siparişini aldığını gecikmeksizin elektronik iletişim araçlarıyla teyit eder.

c)     Onay alma yükümlülüğü

İleti Yönetim Sistemi kapsamında gündeme gelen bir diğer yükümlülük, ticari elektronik iletilerin, alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebileceğini öngören Elektronik Ticaret Kanunu Madde 5 ile getirilmektedir. 

Bu hükme göre onay, yazılı olarak alınabileceği gibi her türlü elektronik iletişim araçlarıyla da alınabilmektedir.

Onay alma yükümlülüğünün doğmadığı haller ise Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmeliğin 6. maddesinde yer almaktadır. Buna göre örneğin; tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir. Ancak tacir ve esnafların ileti almayı reddetme hakkını kullanması halinde onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilmesi yasaktır. 

d)    Diğer yükümlükler

Yukarıda belirtilen yükümlülükler dışında hizmet sağlayıcısının dikkate alması gereken hususlar mevcuttur. Özellikle gönderilecek iletilerde hizmet sağlayıcının tanınmasını sağlayan bilgiler ile haberleşmenin türüne bağlı olarak telefon numarası, faks numarası, kısa mesaj numarası ve elektronik posta adresi gibi erişilebilir durumdaki iletişim bilgileri yer almalıdır. İletide ayrıca MERSİS numarası da bulunmalıdır. Bunlara ek olarak e-ticarete başlanmadan önce e-ticaret faaliyeti yapacak olan şirketlerin ETBİS'e kayıt olması gerekmektedir.

e)     Yükümlülüklere aykırılık durumunda uygulanacak yaptırımlar

Elektronik Ticaret Kanununun 12. maddesinde, yukarıda belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi durumu için 5 Bin Türk Lirasından 50 Bin Türk Lirasına kadar  idari para cezası öngörülmüştür.

3.     Alıcının ticari elektronik iletiyi reddetme hakkı

Elektronik Ticaret Kanununun 8. maddesinin 1. fıkrası uyarınca alıcılar diledikleri zaman, hiçbir gerekçe belirtmeksizin ticari elektronik ileti almayı reddedebilmektedir. Hizmet sağlayıcı ret bildiriminin, elektronik iletişim araçlarıyla kolay ve ücretsiz olarak iletilmesini sağlamakla ve gönderdiği iletide buna ilişkin gerekli bilgileri sunmakla yükümlüdür.

 
4.     İleti Yönetim Sisteminin Faaliyetine İlişkin Tarihler

İlgili Yönetmeliğe göre alınan onaylar 01.06.2020 tarihine kadar hizmet sağlayıcılar tarafından İleti Yönetim Sistemine aktarılır. 

Bu sürenin sonunda İleti Yönetim Sistemi tarafından alıcılara onayların İleti Yönetim Sistemine yüklendiği ve 01.09.2020 tarihine kadar kontrol edilmediği takdirde bu onayların geçerli sayılacağı ile reddetme imkanının İleti Yönetim Sistemi üzerinden kullanılabileceği bilgisini içeren bir iletinin gönderileceği düzenlenmiştir.
 

5.     Sonuç

Özetle, ticari amaçlarla; reklam, promosyon, tanıtım ve online satış yapan şirketlerin açıklanan sistemlere kayıt olması ve süreçlerini belirtilen mevzuata uyumlu hale getirmesi gerekmektedir. Bu anlamda mevzuat daha çok kural olarak ileti gönderimi için onaylarının alınması gerekli olan nihai tüketiciyi hedef alan ticari işlemleri kapsasa da tacir kişilere gönderilen bu tür iletiler için de ret hakkının kullanımını sağlamak adına gerekli kayıt yükümlülüklerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu sebeple, telefon, mail vb. kanallarla yapılan ticari faaliyetlerin mevzuat kapsamında nitelendirilmesinin yapılması  herhangi bir yaptırıma uğramamak adına önem arz etmektedir.

Bilgi edinmenizi rica ederiz.