Anasayfa
Intern
Uluslararası
İrtibat
Sirküler No: 2020 / 148
Tarih: 26.06.2020
Hatırlanacağı üzere, 19.10.2019 tarihli Resmî Gazete' de e-fatura, e-arşiv fatura, e-irsaliye ve elektronik olarak düzenlenmesi gereken diğer belgelerle ilgili 509 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği yayımlanmış olup, 01.07.2020 tarihi itibariyle e-irsaliyeye geçmesi gereken mükellefler belirtilmişti.
29.02.2020 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı resmi internet sitesinde "e-İrsaliye Uygulama Kılavuzu" yayımlanmış olup, detaylı açıklamalara yer verilmiştir. Kılavuzda öne çıkan başlıklar aşağıdaki gibidir:
Mükelleflerce e-irsaliyeye ilişkin başvuruların ve fiili geçiş hazırlıklarının 01.07.2020 tarihine kadar tamamlanması ve bu tarihten itibaren düzenlenecek sevk irsaliyelerinin (alıcının uygulamaya kayıtlı olmasına bakmaksızın tüm sevk irsaliyelerinin) istisnai durumlar haricinde e-İrsaliye olarak düzenlenmesi ve kayıtlı kullanıcılardan e-İrsaliye olarak alınması zorunludur.
Bununla birlikte, uygulamaya ilk kez dahil olacak mükellefler, uygulamaya dahil oldukları ayın son gününe kadar e-irsaliye yerine matbu e-irsaliye de düzenleyebilir ve alabilirler. Belirtilen süreden sonra, 509 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin "V.7." ve "VIII." numaralı bölümlerinde belirtilen istisnai durumlar ve Kılavuzda belirtilen özel durumlar haricinde matbu sevk irsaliyesi düzenleyemez ve uygulamaya kayıtlı olanlardan matbu sevk irsaliyesi alamazlar.
e-irsaliye uygulamasına kayıtlı mükelleflerce mal sevkleri için uygulamaya başladıkların ayın sonundan itibaren tüm müşterilerine e-irsaliye düzenlenmesi zorunludur.
Bu kapsamda alıcısının malın sevki sırasında bilinmediği durumlarda, matbu sevk irsaliyesinde olduğu gibi, muhtelif müşteriler adına olmak üzere "Muhtelif Müşteriler" tipinde e-irsaliye düzenlenecek olup, VKN/TCKN alanına 5555555555 yazılmak, Ad-Soyad/unvan bölümüne "muhtelif müşteriler" yazılmak suretiyle e-irsaliye düzenlenecektir.
Ayrıca malın alıcısının biliniyor olmasıyla birlikte, alıcının e-irsaliye uygulamasına kayıtlı olmadığı durumda da matbu kağıt sevk irsaliyesi yerine elektronik ortamda e-irsaliye düzenlenecektir. Söz konusu e-irsaliye doğrudan alıcının bilgilerine göre düzenlenecektir. Bu hallerde düzenlenen e-irsaliyeler, kullanılan yöntem ya da özel entegratörün sunmuş olduğu sistem dahilinde "3900892152" VKN'li "Gelir İdaresi Başkanlığı e-irsaliye Sanal Alıcı"sına gönderilecektir. Söz konusu alıcısının e-irsaliye sistemine kayıtlı olmadığı durumlarda düzenlenen e-irsaliyeler alıcısına sistem içinden iletilmeyecek olup, düzenleyicisi tarafından diğer elektronik ortamlar vasıtasıyla ya da kağıt çıktı verilmek suretiyle teslim edilecektir.
e-irsaliye uygulamasına kayıtlı mükelleflerin düzenleyecekleri tüm sevk irsaliyelerinin e-irsaliye olarak düzenlenmesi, uygulamaya kayıtlı mükelleflerden alınan mallar karşılığında düzenlenecek irsaliyelerin de yine e-irsaliye olarak alınması zorunludur.
Ancak bununla birlikte sadece 509 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile açıklanan hallerde (elektronik belgelerin kağıt ortamda düzenlenebileceği haller, 509 sıra nolu VUK GT. V.7. bölümde açıklanmıştır) matbu sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve alınması da mümkün bulunmakta olup, bu durumun süreklilik arz etmemesi gerekmektedir. Ayrıca mezkûr Tebliğde açıklanan bu durumun gerektiğinde mükellef tarafından tevsik edilmesi gerektiği tabiidir. Bu tür durumlarda matbu sevk irsaliyesi düzenlenerek sevkiyat işlemlerine başlanabilecektir.
e-irsaliye uygulamasında aynı e-faturada olan "uygulama yanıtı" gibi işleyen "irsaliye yanıtı" belgesi de mevcuttur. Söz konusu irsaliye yanıtı ile e-irsaliye üzerinde yazan fiili sevk tarihinden itibaren 7 gün içinde e-irsaliye muhteviyatı malların tamamı kabul yanıtı ile kabul edilebilir ya da kısmi kabul yanıtı ile bir kısım mallar kabul edilebilir bir kısmı ise reddedilebilir.
Ancak kabul edilmeyen mallarla ilgili olarak, malın satıcısına ya da farklı bir alıcıya sevk edilmesi durumundan, malı taşıyan ya da taşıttıran tarafından yeni bir sevk irsaliyesi (uygulamaya kayıtlı olanlar tarafından e-irsaliye) düzenlenmesi gerekmektedir.
e-irsaliye RED yanıtı ile belgenin tamamı da reddedilebilir. Ancak bu durum sadece fiili sevkten önce ve mal muhteviyatının ya da alıcının hatalı olması halinde mümkündür. Bu durum ve süreler dışında yapılan redler hükümsüzdür.
Uygulama kapsamında irsaliye yanıtı belgesinin düzenlenmesi bir zorunluluk olmayıp sadece mükelleflere sunulan bir imkan niteliğindedir.
e-irsaliye belgesinin malın fiili sevk zamanından önce düzenlenmesi ve Başkanlık Sistemlerine iletilmesi zorunludur.
e-irsaliye belgesinin iptali söz konusu değildir. Bununla birlikte malın fiili sevkinden önce, malın muhteviyatının ya da alıcının hatalı olduğunun tespiti durumunda, alıcı tarafından e-irsaliye muhteviyatının tamamına "irsaliye yanıtı" ile "red" yanıtı verilebilir.
e-irsaliye uygulaması kapsamında zincir teslimlerde de e-irsaliye düzenlenebilmektedir. Uygulama kapsamında düzenlenecek e-irsaliyelerde alıcı ve satıcı dışında alıcı ve satıcı adına hareket tarafların da belge üzerinde gösterilmesi mümkündür.
Konu ile ilgili detaylı örneğe Kılavuz'da yer verilmiştir.
İşletmenin şubeleri arasında yapılan mal sevkiyatlarında da sevk irsaliyesi düzenlenmesi gereği bulunduğundan, uygulamaya kayıtlı kullanıcıların kendi işyerleri arasında gerçekleştireceği mal sevkiyatlarına ilişkin olarak e-İrsaliye düzenlenmesi gerekmektedir. Bu durumda malı gönderen ve alan bilgileri olarak aynı mükellefiyet bilgilerine yer verilecek olup, malın teslimat adresi e-İrsaliye üzerinde ilgili alana girilecektir.
Malın fiilli sevkinden önce Fatura düzenlenmiş olması halinde, düzenlenecek e-irsaliyede ilgili fatura bilgilerine de yer verilecektir. Bu durumda e-irsaliye'nin "AdditionalDocumentReference" alanında düzenlenmiş fatura bilgilerine yer verilecektir. Düzenlenen fatura üzerinde ise ayrıca e-irsaliye bilgilerine yer verilmeyecek olup, not/açıklama alanına malın daha sonra sevk edileceği ve e-irsaliyesinin ayrıca düzenleneceği belirtilecektir.
Malın teslimi (teslim sayılan haller dahil) anında e-fatura ya da e-arşiv fatura düzenlenmesi, belge üzerinde düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi, belge üzerinde "İrsaliye yerine geçer." ibaresine yer verilmesi ve kâğıt çıktısının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması koşuluyla, e-fatura ya da e-arşiv fatura'nın kağıt çıktısı sevk irsaliyesi yerine geçeceğinden bu tür durumlarda ayrıca e-irsaliye düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
e-irsaliye uygulamasına kayıtlı mükelleflerce gerçekleştirilen mal ihracatı işlemlerinde de sevkiyatın başlamasından önce e-irsaliye düzenlenmesi zorunludur.
İhracat işleminde, alıcının uygulamaya kayıtlı bir kullanıcı olmaması nedeniyle, kılavuzun 8. maddesinde açıklanan şekilde e-irsaliye (ya da e-irsaliye yerine de geçen e-fatura veya e-arşiv fatura) düzenlenecek ve Başkanlık Sanal alıcı hesabına gönderilecektir.
Malın yanında söz konusu e-irsaliyenin kağıt çıktısı bulundurulacaktır. Ancak Ticaret Bakanlığı ile GİB bilgi işlem sistemleri arasında gerekli entegrasyon çalışmalarının tamamlanmasını müteakip, e-irsaliye'nin kağıt çıktısı yerine elektronik ortamda görüntülenebilir dosyası da ibraz edilebilir şekilde sevkiyat işlemleri gerçekleştirilebilecektir.
Satıcıya ait malların lojistik merkezine teslimatını (bir başka ifade ile taşımasını) kim gerçekleştiriyorsa (satıcının kendisi veya lojistik merkezi) sevk irsaliyesi düzenleyecektir.
Lojistik merkezinde depolanmakta olan satıcıya ait malların, satıcının lojistik merkezine vereceği talimatla, lojistik merkezi tarafından diğer alıcılara gerçekleştirilecek sevkiyat işlemlerinde "kılavuzda detaylıca belirtilen senaryolardan" birine göre işlemlerin sonuçlandırılması mümkün bulunmaktadır.
İhracat işlemleri esas itibariyle fatura belgesine istinaden yürütüleceği ve faturalarda GTİP numarası zorunlu olarak bulunacak olmakla birlikte, e-irsaliyelerde GTİP numarasına yer verilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ancak e-irsaliyede söz konusu bilginin yazılmak istenmesi halinde e-faturada kullanılan elemanlar e-irsaliyede de mevcut bulunduğundan bu alanlar kullanılabilecektir.
Müşterinin ya da teslim edilecek mal miktarının sevkiyat başlangıcında bilinemediği bazı mal sevkiyatlarında öncelikle "MUHTELİF MÜŞTERİLER" ibareli e-irsaliye düzenlenecektir.
e-irsaliye uygulamasına kayıtlı müşterilere fiili teslimatlar gerçekleştirildikçe teslim anında ya e-fatura / e-arşiv fatura düzenlenecek ya da müşteri adına yeni bir e-irsaliye düzenlenecektir.
İşletmeye ait mal, demirbaş, ekipman vb. unsurların işlem görmek (boyatılmak, tamir edilmek, parça değiştirmek, dikilmek vb.) üzere başka işletmelere sevkiyatında da e-irsaliye düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu durumda düzenlenecek e-irsaliyelerde ilave not, açıklama bilgisine yer verilerek söz konusu mal, ekipman, demirbaşın tamir, bakım, işlem görmek üzere gönderildiği belirtilecektir. Bu durumda söz konusu unsurları taşıyan/taşıtan kim ise onun sevk irsaliyesi / e-irsaliye düzenlemesi gerekmektedir.
e-fatura uygulamasına kayıtlı mükelleflerin birbirlerine düzenledikleri e-faturada, düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi, kağıt çıktısı üzerinde "İrsaliye yerine geçer." ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanması durumunda söz konusu kağıt çıktı irsaliye yerine geçeceğinden bu durumlar için e-irsaliye düzenlenme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bu imkândan yararlanabilmesi için e-faturanın malın teslimi anında düzenlenmesi gerekmektedir.
Alıcısına malın yanında kâğıt olarak verilen e-arşiv fatura, irsaliyeli fatura yerine kullanılabilir. Ancak bu imkândan yararlanabilmek için faturanın düzenleme tarihi yanında düzenleme zamanının da saat ve dakika olarak gösterilmesi, malın teslimi anında düzenlenmesi, kâğıt çıktısına "İrsaliye yerine geçer." ifadesinin yazılması ve kâğıt çıktının satıcı veya yetkilisi tarafından ıslak imza veya hazır imzalı olarak ayrıca imzalanması zorunludur.
3100 Sayılı Kanun ve Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 426) kapsamında yapılan düzenlemelere uygun olarak ödeme kaydedici cihazlar (yeni nesil dahil) aracılığıyla gerçekleştirilen ve müşteriye e-fatura veya e-arşiv fatura verilerek belgelendirilen perakende mal ve hizmet satışlarında ödeme kaydedici cihazlardan satış anında düzenlenen bilgi fişleri (e-Fatura / e-Arşiv Fatura BİLGİ FİŞİ) satıcı veya yetkilisi tarafından imzalanmak şartıyla irsaliye yerine geçer.
Buna göre ÖKC mevzuatı çerçevesinde belirlenen kurallara uygun olarak ÖKC'lerden düzenlenen ve irsaliye yerine geçen bilgi fişleri irsaliye yerine geçeceğinden ayrıca matbu veya e-İrsaliye şeklinde başka bir sevk irsaliye belgesinin düzenlenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Söz konusu kılavuza ulaşmak için tıklayınız.
Bilgi edinmenizi rica ederiz.
