Türk Lirası Cinsinden Düzenlenme Zorunluluğu Olan Sözleşmelere İlişkin Tebliğ’de Yapılan Değişiklikler

  Sirküler No: 2018 / 100

Hatırlanacağı üzere 06.10.2018 tarihli ve 30557 sayılı Resmi Gazete'de "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/51)" yayımlanmış olup dövizli sözleşmelere getirilen sınırlamanın Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca belirlenen istisna halleri düzenlenmişti. Bu düzenlemeye ilişkin hükümler 10.10.2018 tarihli 2018/89 numaralı sirkülerimizde yayımlanmıştı.

 

16.11.2018 tarihli ve 30597 sayılı Resmi Gazete'de "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)'de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/52)" yayımlanmıştır.

 

Bu Tebliğ ile söz konusu uygulamaya ilişkin olarak yapılan değişikliklerden bir kısmı aşağıda yer almaktadır:

 

• Gayrİmenkul Satış ve Kİralama Sözleşmelerİ
  

  Tebliğin ilk halinde Türkiye'de yerleşik kişilerce yapılan gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerine herhangi bir istisna getirilmemişti. 
  
  Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca;

1. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye'de yerleşik kişilerin veya dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin alıcı veya kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.
2. Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralanmasıyla ilgili gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.
3. Gümrüksüz satış mağazalarının kiralanmasına ilişkin gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

Serbest Bölgeler İçin Son Durum

Tebliğin ilk halinde, Türkiye'de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri; konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacakları belirtilmişti.

Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, serbest bölgeler, döviz cinsinden veya dövize endeksli gayrimenkul satış ve kiralama konusundaki kısıtlama kapsamından çıkarılmıştır.

• İş Sözleşmelerİ
  

  Önceki Tebliğ'de Türkiye'de yerleşik kişilerin, yurt dışında ifa edilecekler dışında kalan, kendi aralarında akdedecekleri iş sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlenemeyeceğine ilişkin hüküm bulunmaktaydı.
  
  Yeni Tebliğ ile, yurt dışında ifa edileceklerin yanında gemi adamlarının taraf olduğu iş sözleşmeleri de TL düzenlenme zorunluluğu kapsamı dışına çıkarılmıştır.
  
  (İş sözleşmeleri yeni Tebliğ'in 19.bendi kapsamında ayrıca değerlendirilmelidir (eski Tebliğ'de 16. bent idi).)

• Hİzmet Sözleşmelerİ
  

  Tebliğin ilk halinde, Türkiye'de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye'de başlayıp yurtdışında sonlanan ve yurtdışında başlayıp Türkiye'de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabileceği belirtilmekteydi.
  
  Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri;

• Türkiye'de başlayıp yurtdışında sonlanan,
• Yurtdışında başlayıp Türkiye'de sonlanan veya
• Yurt dışında başlayıp yurtdışında sonlanan
  
  tüm hizmet sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabilecektir.
  
  (Hizmet sözleşmeleri yeni Tebliğ'in 19.bendi kapsamında ayrıca değerlendirilmelidir (eski Tebliğ'de 16. bent idi).)

• Eser Sözleşmeleri
  

  Tebliğin ilk halinde, Türkiye'de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, 4490 sayılı Kanun ile 491 sayılı Kanunda tanımlanan gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacakları belirtilmişti.
  
  Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; döviz cinsinden maliyet içeren eser sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir. 

• Taşıt SatIş ve Kİralama Sözleşmelerİ
  

  Eski Tebliğ'de; Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış ve kiralama sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlenemeyeceğine ilişkin hüküm bulunuyordu.
  
  Tebliğ'de ayrıca 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmelerindeki bedel ve bu sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin Türk parası olarak yeniden belirlenme zorunluluğunun bulunmadığı belirtiliyordu.
  
  Yeni Tebliğ'le yukarıdaki iki düzenlemeden "iş makinaları dahil" ibaresi çıkarılmıştır. Buna göre iş makinalarının satış ve kiralama sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

• Dışarıda Yerleşİk Kİşİlerİn Pay Sahİplİklerİnİn Bulunduğu Şİrketlerİn İş ve Hİzmet Sözleşmelerİ
  

  Tebliğin ilk halinin 16. bendinde; dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabileceği belirtilmekteydi.
  
  Bu Tebliğ'in 19. bendi ile yapılan değişiklik uyarınca, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin işveren veya hizmet alan olarak taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilecektir.

• Kıymetlİ Evraklar
  

  Eski Tebliğ'de, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesinin mümkün olmadığı hükmü yer alıyordu.
  
  Yeni Tebliğ'le bu düzenlemeye; 13.09.2018 tarihinden önce düzenlenmiş ve dolaşıma girmiş bulunan bu kapsamdaki kıymetli evrakların 32 sayılı Karar'ın geçici 8. madde hükmünden istisna olduğu eklenmiştir. Böylelikle yukarıdaki kapsamda 13.09.2018 tarihinden önce düzenlenmiş olan kıymetli evraklardaki bedellerin Türk lirasına çevrilme zorunluluğu bulunmamaktadır.

• Taşımacılık Faalİyetlerİne İlİşkin Hİzmet Sözleşmelerİnde Akaryakıt Fİyatlarına Endeksleme Yapılması
  

  Tebliğin ilk halinde, uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya endekslenen ve/veya dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmelerin, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirileceği belirtilmişti.
  
  Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, taşımacılık faaliyetlerine ilişkin hizmet sözleşmelerinde "akaryakıt fiyatlarına endeksleme yapılmasının mümkün olduğu" belirtilmiştir.

• Türkİye'de Yerleşİk Kİşİlerİn Kapsamı
  

  Eski Tebliğ'de, Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketlerin de bu uygulamada Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirileceğine ilişkin bir düzenleme bulunuyordu.
  
  Bu hüküm aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir:
  
  "Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler 32 sayılı Kararın 4. maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirilir. Ancak, sözleşmenin yurt dışında ifa edilmesi durumunda bu fıkra hükmü uygulanmaz."

• Finansal Kİralama Sözleşmelerİ
  

  Tebliğin ilk halinde, 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dâhil, taşıt kiralama sözleşmelerine TL'ye geçiş hususunda istisna tanınmıştı.
  
  Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan taşıt kiralama ve yolcu taşıma amaçlı ticari taşıt satış sözleşmeleri ile menkul ve gayrimenkullere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri de istisna kapsamına dahil edilmiştir.

İstisna Tanındığı Halde Sözleşme Bedelİnin Türk Lİrası Cİnsİnden Kararlaştırılması 

Tebliğin ilk halinde, istisna tanınan tarafların karşılıklı mutabakatıyla yeni yapılacak sözleşmelerin veya mevcut döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşmelerin Türk parası olarak yeniden kararlaştırılması talep edilmesi durumunda sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk parası cinsinden kararlaştırılabileceği belirtmekteydi.

Bu Tebliğ ile yapılan değişiklik uyarınca, bu düzenlemeye ilişkin bir önceki Tebliğin 25. bendi yürürlükten kaldırılmıştır:

 "(25) Bu maddede, istisna tanınan tarafların mutabakatıyla yeni yapılacak sözleşmelerin Türk parası cinsinden yapılmasını veya mevcut döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8. maddesi uyarınca Türk parası olarak yeniden kararlaştırılmasını talep etmesi durumunda sözleşmelerde yer alan bedeller Türk parası cinsinden kararlaştırılır."

 

İlgili Tebliğ'e aşağıdaki internet adresinden ulaşabilirsiniz.

 

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/11/20181116-8.htm

 

Bilgi edinmenizi rica ederiz.

 

Saygılarımızla,